Σκλήρυνση κατά πλάκας

Πρόκειται για μία νόσο του ΚΝΣ που οφείλεται στην καταστροφή της μυελίνης που περιβάλλει τους νευράξονες (άξονες των νευρικών κυττάρων μέσω των οποίων μεταδίδεται η πληροφορία σε ένα άλλο κύτταρο) (Πηγή 1).
Η βαρύτητα και η κλινική πορεία της νόσου διαφέρουν σημαντικά από ασθενή σε ασθενή.

Η θεραπευτική αγωγή βασίζεται κυρίως σε ανοσοκατασταλτικά - ανοσοτροποποιητικά φάρμακα, ψυχολογική υποστήριξη και φυσική αποκατάσταση.
Αιτιολογία
Η αιτιολογία της νόσου είναι άγνωστη. Τα έως τώρα επιστημονικά δεδομένα οδηγούν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για μια διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος το οποίο πιθανόν αντιδρά ανώμαλα στην προσπάθειά του να εξουδετερώσει κάποιον εξωτερικό παράγοντα.
Πιθανολογείται ότι ο παράγοντας αυτός είναι ένας ή περισσότεροι ιοί.
Παθογένεια
Πρόκειται για μια αυτοάνοση διαταραχή που έχει σαν τελικό αποτέλεσμα την δημιουργία αντισωμάτων ενάντια στην βασική πρωτεΐνη της μυελίνης του ΚΝΣ.
Τα αυτοαντισώματα αυτά δεν καταστρέφουν το σύνολο της μυελίνης του ΚΝΣ αλλά συγκεκριμένες περιοχές κάθε φορά, οι οποίες ονομάζονται εστίες ή πλάκες απομυελίνωσης.

Δεδομένου ότι η μυελίνη στο ΚΝΣ παίζει ουσιαστικό ρόλο στην μετάδοση της πληροφορίας από τον ένα νευρώνα στον άλλο (Πηγή 1), η καταστροφή της προκαλεί διακοπή της επικοινωνίας των διαφόρων τμημάτων του ΚΝΣ με αποτέλεσμα την δυσχερή λειτουργία του.
Κλινική εικόνα - Συμπτώματα
Η συμπτωματολογία της ΣΚΠ (σκλήρυνσης κατά πλάκας) διαφέρει από ασθενή σε ασθενή, αλλά μπορεί να διαφέρει και από ώση σε ώση του ίδιου ασθενούς.
Εξαρτάται από την περιοχή όπου προέκυψε η εστιακή βλάβη της μυελίνης.
Π.χ. αν η βλάβη αυτή αφορά τις αισθητικές οδούς, η συμπτωματολογία θα είναι αιμωδίες (μουδιάσματα), παραισθησίες (μυρμηγκιάσματα). Αν αφορά τις κινητικές οδούς τότε θα έχουμε σαν αποτέλεσμα μείωση ή κατάργηση της μυϊκής ισχύος του ασθενούς (πάρεση ή παράλυση).

Βέβαια, η βλάβη μπορεί να αφορά και οποιαδήποτε άλλη ανατομική δομή του ΚΝΣ με συμπτωματολογία ανάλογη της λειτουργίας του κάθε ανατομικού σχηματισμού. Π.χ. αν η βλάβη αφορά την παρεγκεφαλίδα τότε θα έχουμε δυσαρθρία, αστάθεια βάδισης, ασυνεργία κινήσεων κ.α.

Επίσης, η κλινική εικόνα μπορεί να διαφέρει από ασθενή σε ασθενή. Διακρίνουμε τις περιπτώσεις όπου η νόσος εξελίσσεται με ώσεις ενώ στα μεσοδιαστήματα ο ασθενής είναι φαινομενικά υγιής. Αντίθετα σε άλλες περιπτώσεις εγκαθίσταται μία συμπτωματολογία η οποία επιδεινώνεται με το πέρασμα του χρόνου (προϊούσα μορφή).
Τέλος, συχνή είναι η προσβολή του οπτικού νεύρου με αποτέλεσμα θάμβος οράσεως (οπισθοβολική νευρίτις).
Διάγνωση
Βέβαια, ένας ασθενής που περιγράφει ένα ή περισσότερα από τα ανωτέρω συμπτώματα δεν πάσχει αναγκαστικά από ΣΚΠ. Η συμπτωματολογία εστιακής βλάβης του ΚΝΣ μπορεί να οφείλεται σε διάφορες άλλες αιτίες που προκαλούν βλάβη σε κάποιο σημείο του ΚΝΣ.
Μερικά από αυτά τα αίτια είναι: όγκοι, αγγειακά επεισόδια, αποστήματα, φλεγμονώδεις παθήσεις και απομυελινώσεις άλλης αιτιολογίας.
Επίσης, μπορεί το αναφερόμενο σύμπτωμα να οφείλεται σε άλλου είδους διαταραχή και όχι σε εστιακή βλάβη.
Π.χ. ένας ασθενής που αναφέρει αιμωδίες άνω άκρων μπορεί να πάσχει από νευροφυτικές διαταραχές, σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, περιφερική νευροπάθεια κ.α.
Για τον λόγο αυτό η διάγνωση της ΣΚΠ τίθεται από ειδικούς γιατρούς (Νευρολόγους) με βάση συγκεκριμένα κριτήρια τα οποία είναι κατ' εξοχήν κλινικά (χρησιμοποιούνται ευρέως τα κριτήρια του Poser)( Πηγή 4) αλλά και εργαστηριακά (κυρίως Μαγνητική Τομογραφία Εγκεφάλου ή Σπονδυλικής Στήλης ( Πηγή 2), Οπτικά Προκλητά Δυναμικά (ΟΠΔ) ( Πηγή 3) και Οσφυονωτιαία Παρακέντηση (ΟΝΠ)
Κλινική πορεία - Επιπλοκές
Η νόσος μπορεί να εξελίσσεται με ώσεις (δηλ. να υπάρχουν περίοδοι ασθενείας και περίοδοι φαινομενικής ίασης) ή με προοδευτική επιδείνωση της συμπτωματολογίας στην πάροδο του χρόνου.

Οι σοβαρές και επαναλαμβανόμενες βλάβες της μυελίνης με την πάροδο του χρόνου αφήνουν μόνιμη συμπτωματολογία η οποία πιο συχνά συνίστανται σε δυσαρθρία, τρόμο, νυσταγμό, παρέσεις άκρων, σπαστικότητα, διαταραχές ούρησης.
Επίσης λόγω του ότι πολύ συχνά βλάπτεται το οπτικό νεύρο (οπισθοβολβική νευρίτις) συνυπάρχουν διαταραχές από την όραση. Ακόμη, ο παρατεταμένος κλινοστατισμός και η πτωχή κινητικότητα μπορούν να οδηγήσουν σε επιπλοκές και για τον λόγο αυτό συνιστάται φυσιοθεραπευτική αγωγή.
Θεραπεία
Η θεραπευτική αγωγή βασίζεται σε σκευάσματα που δρουν στο ανοσοποιητικό σύστημα και κυρίως η ιντερφερόνη β και η κοπαξόνη. Πιστεύεται ότι η ιντερφερόνη β και η κοπαξόνη δρουν ανοσορυθμιστικά μειώνοντας την ένταση της αυτοάνοσης αντίδρασης.
Κατ' αυτόν τον τρόπο οι ώσεις του ασθενούς είναι αραιώτερες χρονικά και με μικρόετερη κλινική βαρύτητα.
Επίσης, χρησιμοποιούνται ανοσοκατασταλτικά φάρμακα όπως η κορτιζόνη και κυτταροστατικά.
Το πιο πρόσφατο φάρμακο για την ΣΚΠ λέγεται tysabri ( natalizumab ). Πρόκειται για ένα μονοκλωνικό αντίσωμα το οποίο παρεμποδίζει την είσοδο των λευκοκυττάρων στον εγκέφαλο και κατά συνέπεια μειώνει την φλεγμονή και την βλάβη του εγκεφάλου.

Το tysabri ενδείκνειται σε ασθενείς με υποτροπιάζουσα μορφή της ΣΚΠ και συνιστάται σε εκείνους όπου οι υπάρχουσες θεραπευτικές αγωγές απέβησαν ανεπαρκείς ή μη ανεκτές.
Η αποτελεσματικότητά του, όσον αφορά τις βλάβες στην μαγνητική τομογραφία και την συχνότητα και βαρυτητα των ώσεων,   φαίνεται να είναι σχεδόν διπλάσια από εκείνη των ιντερφερονών και της κοπαξόνης.
Παρ’ όλ’ αυτά η χορήγηση του φαρμάκου απαιτεί προσοχή κυρίως γιατί έχουν αναφερθεί σπάνιες περιπτώσεις ‘προιούσας πολυεστιακής λευκοεγκεφαλοπάθειας’ η οποία μπορεί να αποβεί θανατηφόρα. Πάντως με την σωστή χρήση του φαρμάκου η πιθανότητα αυτή εκμηδενίζεται.
Όμως παραμένει πάντα ο κίνδυνος αλλεργικής αντίδρασης (όπως άλλωστε με όλα τα βιολογικά φάρμακα - αντισώματα) και για τον λόγο αυτό η χορήγηση του φαρμάκου πρέπει να γίνεται σε κλινική με ιατρική παρακολούθηση για μια τουλάχιστον ώρα μετά την έγχυση.
Η διαδικασία αυτή θα πρέπει να γίνεται κάθε τέσσερις εβδομάδες.
Σημαντική είναι η ψυχολογική υποστήριξη του ασθενούς (από Ψυχολόγο ή/και με αντικαταθλιπτικά φάρμακα) εφ΄όσον η κακή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος υποβοηθείται από μια κακή ψυχολογική διάθεση.
Ακόμη, συνιστάται φυσική αποκατάσταση.
Τέλος, η θεραπεία των συμπτωμάτων της νόσου αποσκοπεί στην όσο το δυνατόν καλλίτερη ανακούφιση του ασθενούς και για τον λόγο αυτό χρησιμοποιούνται αναλγητικά, σπασμολυτικά κ.α. φάρμακα ανάλογα με την περίπτωση.
Πρόληψη
Δεδομένου ότι η αιτιολογία της νόσου παραμένει άγνωστη δεν υπάρχουν συγκεκριμένες συμβουλές για την πρόληψή της.
Περισσότερες πληροφορίες
Για την ορθότερη αντιμετώπιση του προβλήματος που σας απασχολεί θα είναι σκόπιμο να απευθυνθείτε σε ιατρό Νευρολόγο δεδομένου ότι ο κάθε ασθενής αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση σε σύγκριση με τους άλλους με την ίδια πάθηση (π.χ.
διαφορετική βαρύτητα και κλινική πορεία).
Ο συγγραφέας του άρθρου παραμένει στην διάθεσή σας για περισσότερες πληροφορίες στην διεύθυνση gkmpa@yahoo.it. Επίσης, μπορείτε να επισκεφτείτε το ιστολόγιο: neyrologia.blogspot.com

Πηγές: Βιβλιογραφία 1. Γ. Καπαρός. Ειδική Νευροφυσιολογία ΤΕΙ Αθηνών 1999 2. Γ. Καπαρός, Ευθυμίου Α., Κραβαρίτης Δ., Μπαλάκας Ν. Η αξία της μαγνητικής τομογραφίας στην διάγνωση της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Εργασίας Εαρινής 12ης Συνάντησης Ελλήνων Νευρολόγων. Ιωάννινα: Ελληνική Νευρολογική Εταιρία, 1996 3. Ε. Κούτρα, Γ. Καπαρός, Δ. Καράκαλος, Ν. Μπαλάκας. Η σημασία της μεταξύ των δύο οφθαλμών διαφοράς των διακυμματικών χρόνων Ν70-Ν135 σε ασθενείς με κατά πλάκας σκλήρυνση και φυσιολογικούς λανθάνοντες χρόνους Ρ100. Εργασίες συνεδρίου Ελληνικής Εταιρείας Ηλεκτροεγκεφαλογραφίας και Κλινικής Νευροφυσιολογίας. Ναύπλιο: Ελληνική Εταιρεία Ηλεκτροεγκεφαλογραφίας και Κλινικής Νευροφυσιολογίας, 1994. 4. Poser CM, Patty DW, Scheingerg L et al. New diagnostic criteria for MS: guidelines for research protocols. Ann Neurology 1983, 13:227-231 Internet www.nmss.org www.msif.org www.greekmssociety.gr

Σκλήρυνση Κατά Πλάκας: Τι νεώτερο υπάρχει

Όλες οι θεραπευτικές προσπάθειες αποσκοπούν στην καταστολή ή τροποποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος και στον περιορισμό της φλεγμονής που προκύπτει.

Η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας (ΣΚΠ) παραμένει μια άγνωστης αιτιολογίας νόσος. Η φλεγμονή που παρατηρείται σε περιοχές του εγκεφάλου (π.χ. στις πλάκες απομυελίνωσης), έχει οδηγήσει στην άποψη μιας διαταραχής του ανοσοποιητικού συστήματος.
Δηλαδή μιας ανώμαλης και υπερβολικής απάντησης του ανοσοποιητικού σε κάποιον εξωτερικό παράγοντα (πιθανόν να είναι κάποιος ιός, όχι απαραίτητα τόσο βλαπτικός για τον οργανισμό). Έτσι, το ανοσοποιητικό αντί να καταστρέψει αποκλειστικά τον εξωτερικό αυτόν παράγοντα, επιτίθεται και καταστρέφει τη μυελίνη του κεντρικού νευρικού συστήματος (αυτοάνοση διαταραχή).
Για τον λόγο αυτό, όλες οι θεραπευτικές προσπάθειες αποσκοπούν στην καταστολή ή τροποποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος και στον περιορισμό της φλεγμονής που προκύπτει. Χρησιμοποιούνται κλασικά ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, όπως η κορτιζόνη και πιο σύγχρονα όπως οι ιντερφερόνες και το τελευταίας κυκλοφορίας natalizumab.
Τα σύγχρονα φάρμακα έχουν γίνει γενικά αποδεκτά ως αποτελεσματικά στο να περιορίσουν την έκταση της φλεγμονής και τη βαρύτητα της νόσου. Παραμένει ο προβληματισμός σχετικά με τη μακροχρόνια εξέλιξη της νόσου, εφ’ όσον τα φάρμακα αυτά δεν δρουν στην αιτία αλλά στο αποτέλεσμα, που είναι η φλεγμονή.
Επίσης, έχουν το μειονέκτημα της ενέσιμης χορήγησης που συχνά προκαλεί τη δυσφορία του ασθενούς. Μέσα στο 2010 αναμένεται ένα νέο ανοσοτροποποιητικό φάρμακο για τη ΣΚΠ το οποίο θα χορηγείται από το στόμα. Ακόμη είναι νωρίς να συζητήσουμε για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του φαρμάκου αυτού, εφ’ όσον δεν έχουν ολοκληρωθεί οι κλινικές μελέτες.
Τα αποτελέσματα πάντως θεωρούνται ενθαρρυντικά.
Οι ασθενείς με ΣΚΠ θα πρέπει να αισθάνονται ακόμη πιο αισιόδοξοι, γιατί και άλλα φάρμακα δοκιμάζονται με ενθαρρυντικά αποτελέσματα και αναμένουμε κάποια ευχάριστα νέα στο επόμενο χρονικό διάστημα. Από αυτά χορηγούνται από το στόμα τα cladribine, teriflunomide, FTY720, fumaric acid, laquinimod και ενέσιμα τα alemtuzumab, rituximab, atacicept.
‘Όμως ο στόχος της θεραπείας θα πρέπει να είναι και η προστασία του ασθενούς από την εξέλιξη της νόσου. Σε χρόνιους πάσχοντες από ΣΚΠ συχνά παρατηρούνται μόνιμες βλάβες του νευρικού ιστού και αυτό έχει οδηγήσει στη σκέψη νευροεκφυλιστικού μηχανισμού.
Δηλαδή η ΣΚΠ να μην οφείλεται αποκλειστικά σε διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος, αλλά να πρόκειται για νευροεκφυλιστικό νόσημα (δηλαδή ένα νόσημα το οποίο προοδευτικά προκαλεί την καταστροφή του νευρικού ιστού, όπως π.χ.
η νόσος Alzheimer και η νόσος του Parkinson).
Έτσι δεν θα πρέπει να στοχεύουμε μόνο στο ανοσοποιητικό σύστημα αλλά και σε κάτι άλλο το οποίο δυστυχώς δεν έχει ακόμη ξεκαθαριστεί τι είναι. Παρ’ όλ’ αυτά υπάρχουν ενδείξεις ότι κάποια φάρμακα δρουν νευροπροστατευτικά στην ΣΚΠ.
Πρόκειται για τα fumaric acid, FTY720, ibudilast, minicycline, E2007, lamotrigine, αλλά χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για να διαπιστωθεί κατά πόσον αυτό ισχύει.
Τελειώνοντας θα πρέπει να επισημάνω ότι για να μπορέσουμε να μιλήσουμε για αποτελεσματικότητα και ασφάλεια των νέων φαρμάκων (που δεν έχουν ακόμη πάρει άδεια κυκλοφορίας) θα πρέπει να ολοκληρωθούν οι σχετικές μελέτες, άρα θα πρέπει να δείξετε την απαραίτητη υπομονή! Απλά όσο περισσότερα φάρμακα δοκιμάζονται τόσο και αυξάνονται οι ελπίδες των πασχόντων από ΣΚΠ για ένα καλύτερο αύριο.

Γράφει: Καπαρός Γεώργιος

Σκλήρυνση κατά πλάκας: Η πολυδιάστατη αντιμετώπιση της νόσου

Παγκοσμίως έχουν γίνει πολλές και εκτεταμένες έρευνες για την εύρεση της αιτίας της σκλήρυνσης κατά πλάκας (ΣΚΠ), η οποία έως και σήμερα παραμένει άγνωστη. Οι έως τώρα θεραπείες τροποποιούν την πορεία της νόσου προς όφελος του ασθενούς, επιβραδύνoντας την εξέλιξή της.
Επιπρόσθετα πολυάριθμες θεραπευτικές και τεχνολογικές εξελίξεις είναι πλέον σε θέση να βοηθήσουν τους ασθενείς να αντιμετωπίζουν καλύτερα τα συμπτώματά και τις επιπλοκές της νόσου.
Η στρατηγική στη θεραπεία της ΣΚΠ περιλαμβάνει δύο σκέλη. Το πρώτο σκέλος αφορά την προστατευτική θεραπεία με τη χρήση ανοσοτροποποιητικών (ιντερφερόνη, γλαταμιρακετάτη) ή ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων (μιτοξαντρόνη, αζαθειοπρίνη, μεθοτρεξάτη, κυκλοφωσφαμίδη).
Το δεύτερο σκέλος αφορά την πολυδιάστατη συμπτωματική θεραπεία των επιπλοκών της νόσου. Στόχος της θεραπείας αυτής είναι η βελτίωση των λειτουργικών ελλειμμάτων και συνάμα της ποιότητας ζωής του ασθενούς.
Ποια είναι τα πιο συχνά λειτουργικά ελλείμματα στα πλαίσια της ΣΚΠ
 
Οι συχνότερες λειτουργικές διαταραχές που παρατηρούνται στα πλαίσια της νόσου είναι κατά σειρά συχνότητας:
1. Διαταραχές της κινητικότητας και του ρυθμιστικού μηχανισμού (σπαστικότητα, μυϊκή αδυναμία, αταξία, τρόμος)
2.
Διαταραχές των κρανιακών νεύρων (οφθαλμοκινητικότητα, δυσαρθρία, δυσφαγία)
3. Διαταραχές του αυτόνομου νευρικού συστήματος (κυστική, εντερική, ή σεξουαλική δυσλειτουργία)
4. Νευροψυχολογικά συμπτώματα (διαταραχή των ανώτερων φλοιϊκων λειτουργιών, κόπωση, κατάθλιψη)
5.
Νευροπαθητικός πόνος και παροξυσμικά συμπτώματα, όπως οι επιληπτικές κρίσεις.
Σπαστικότητα
Η σπαστικότητα αποτελεί αποτέλεσμα βλάβης του ανώτερου κινητικού νευρώνα. Προκαλείται από βλάβη της λειτουργικότητας της κινητικής οδού στον εγκέφαλο και /ή στο νωτιαίο μυελό και συνοδεύεται από αυξημένα τενόντια αντανακλαστικά και κλόνο.
Eίναι κινητική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ταχυτητοεξαρτώμενη αύξηση του μυϊκού τόνου και επικρατεί στους καμπτήρες μυς των άνω άκρων, στους εκτείνοντες των κάτω άκρων και πιο συχνά στους πρηνιστές από τους υπτιαστές μυς.
Η σπαστικότητα οδηγεί μέσω της αύξησης του μυϊκού τόνου σε μειωμένη μυϊκή ισχύ και επηρεασμό της διάρκειας της κίνησης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ασυνέργεια αγωνιστών και ανταγωνιστών μυών οδηγώντας σε διαταραχή της κίνησης.
Ο μυϊκός τόνος μπορεί να είναι μονίμως αυξημένος (μόνιμη σπαστικότητα) ή διαλείπων (παροξυσμική σπαστικότητα). Ανάλογα με τη βαρύτητα της σπαστικότητας μπορεί να εμφανίζονται συνοδοί νευροπαθητικοί πόνοι, παρατεταμένες συσπάσεις των μυών όπως π.χ.
των προσαγωγών, όπως και διαταραχή της κένωσης της ουροδόχου κύστης προκαλώντας σημαντική επιβάρυνση στην ποιότητα ζωής του ασθενούς.
Στην αντιμετώπιση της σπαστικότητας πρωτεύοντα ρόλο κατέχει η εντατική φυσιοθεραπευτική αγωγή, είτε σε κλινική αποκατάστασης είτε σε επίπεδο εξωτερικού φυσιοθεραπευτηρίου. Οι φυσιοθεραπείες θα πρέπει να ακολουθούνται τουλάχιστον δις εβδομαδιαίως.
Σημαντική είναι η χρήση υποστηρικτικών φυσιοθεραπευτικών μέσων όπως ειδικά ποδήλατα άσκησης της σπαστικότητας (Motomed), τα οποία επιτρέπουν την ελάττωση της σπαστικότητας για αρκετές ώρες κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η αεροβική γυμναστική μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της ευδιαδοχοκινησίας, της καρδιαγγειακής λειτουργίας και να συμβάλει στην ευεξία του ασθενούς.
Φαρμακευτικώς χρησιμοποιούνται ουσίες όπως η τολπεριζόνη, η μπακλοφένη και τιζανιδίνη με καλά αποτελέσματα, ιδιαίτερα στη θεραπεία της σπαστικότητας που προέρχεται από βλάβη στο νωτιαίο μυελό. Οι θεραπείες αυτές ανάλογα με το φαρμακοδυναμικό τους προφίλ διανέμονται σε ισόποσες δόσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Συχνές παρενέργειες είναι το αίσθημα κόπωσης, η ναυτία, διάρροιες και ψυχωσικά συμπτώματα.
Στη θεραπευτική φαρέτρα κατά της σπαστικότητας προστέθηκαν τα τελευταία χρόνια τρεις καινοτόμες θεραπείες, η ενδομυϊκή έγχυση Botulinum Toxin, η συνεχής έγχυση μπακλοφένης μέσω αντλίας στο μυελικό σωλήνα (intrathecal application) και η έγχυση κρυσταλλικής κορτιζόνης (Triamcinolon-A) στον μυελικό σωλήνα μέσω οσφυονωτιαίας παρακέντησης (intrathecal application).
Ένδειξη χρήσης της Botulinumtoxin (Botox) έχουν οι ασθενείς με εντοπισμένη σπαστικότητα (π.χ. των προσαγωγών μυών), στους οποίους γίνεται τοπική ενδομυϊκή έγχυση με καλά αποτελέσματα. Η θεραπεία μπορεί να επαναληφθεί ανά τακτά χρονικά διαστήματα και συνήθως στερείται σοβαρών παρενεργειών.
Η συνεχής έγχυση μπακλοφένης μέσω εμφυτευμένης αντλίας στον μυελικό σωλήνα (intrathecal application) αφορά ασθενείς με βαριά σπαστικότητα, η οποία είναι ανθεκτική στη θεραπεία με φάρμακα από του στόματος. Ιδιαιτέρως στη σπαστικότητα που προέρχεται από απομυελινωτικές βλάβες του νωτιαίου μυελού, επιτυγχάνεται η σημαντική βελτίωση του μυϊκού τόνου του ασθενούς και κατά συνέπεια της ποιότητας ζωής.
Οι παρενέργειες από αυτήν τη θεραπεία είναι η μυϊκή αδυναμία εκ υπερδοσολογίας, η κεφαλαλγία, και οι λοιμώξεις. Απαιτείται κατ' αυτό τον τρόπο συνεχής παρακολούθηση του ασθενούς σε επίπεδο εξωτερικού ιατρείου, ενώ η τοποθέτηση της αντλίας γίνεται υπό συνθήκες νοσοκομειακής νοσηλείας.
Η έγχυση κρυσταλλικής κορτιζόνης Triamcinolon-A στο μυελικό σωλήνα μέσω οσφυονωτιαίας παρακέντησης (intrathecal application) είναι μία μέθοδος που χρησιμοποιείται σε σύγχρονα κέντρα του εξωτερικού, ιδιαίτερα στη Γερμανία, δια την αντιμετώπιση της σπαστικότητας, με πολύ καλά έως τώρα κλινικά αποτελέσματα.
Η θεραπεία ενδείκνυται σε ασθενείς που εμφανίζουν σπαστικότητα, που εντοπίζεται κυρίως στα κάτω άκρα και προέρχεται εντοπιστικά από απομυελινωτικές βλάβες του νωτιαίου μυελού. Η κρυσταλλικής μορφής κορτιζόνη εμφανίζει την ικανότητα να διαλύεται στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό βραδέως, σε μία χρονική περίοδο 4-6 εβδομάδων, προσφέροντας στον ασθενή βελτίωση του μυϊκού τόνου για αρκετό χρονικό διάστημα.
Η θεραπεία επαναλαμβάνεται κάθε 6-8 εβδομάδες και μπορεί να διενεργείται μακροχρόνια. Εξαιτίας του επεμβατικού της χαρακτήρα, πρέπει να πραγματοποιείται σε εξειδικευμένα κέντρα του εξωτερικού, όπως η Πανεπιστημιακή Κλινική St.
Josef στο Bochum της Γερμανίας. Σε μελέτες ασθενών με ΣΚΠ, διαπιστώθηκε ύστερα από επανειλημμένες θεραπείες βελτίωση τόσο της σπαστικότητας όσο και του βαθμού αναπηρίας στην κλίμακα EDSS.
Κόπωση (Fatigue)
Οι ασθενείς με ΣΚΠ εμφανίζουν σε ποσοστό 75% αίσθημα κόπωσης, στην πορεία της ασθένειας. Η συμπτωματολογία κυριαρχεί κυρίως κατά τη διάρκεια της ημέρας, περιορίζοντας σημαντικά την ικανότητα προς εργασία και συνάμα την ποιότητα ζωής.
Συχνά παρατηρείται επιδείνωση των συμπτωμάτων κατά τις θερινές ημέρες, με την αύξηση της θερμοκρασίας. Για την αντικειμενοποίηση του βαθμού κόπωσης υπάρχουν διάφορες διεθνείς κλίμακες, όπως η Fatigue Severity scale.
Η θεραπεία συνίσταται στην αερόβια άσκηση, φυσιοθεραπεία και στη φαρμακευτική θεραπεία.
Η αερόβια άσκηση και η φυσιοθεραπεία προσφέρουν βελτίωση των λειτουργικών ελλειμμάτων, αύξηση του αισθήματος ευεξίας και εν τέλει βελτίωση της κόπωσης. Φαρμακευτικώς χρησιμοποιούνται φάρμακα όπως η αμανταδίνη, η 3,4 Diaminopyridin, η L-Καρνιτίνη και τα SSRI αντικαταθλιπτικά όπως η Escitalopram.
Νευροπαθητικός πόνος
Η εμφάνιση νευροπαθητικών πόνων σε ασθενείς με ΣΚΠ αποτελεί συχνό φαινόμενο και αφορά περίπου το 30-80% των ασθενών στην πορεία της νόσου. Οι πόνοι αυτοί προέρχονται είτε από την ασθένεια καθεαυτή (π.χ. Οπτική νευρίτιδα, Νευραλγία του τριδύμου) ή αποτελούν συνέπεια των λειτουργικών ελλειμμάτων στα πλαίσια της νόσου (π.χ.
μυϊκοί πόνοι επί σπαστικότητας, μυϊκοί σπασμοί λόγω λανθασμένης στάσης των άκρων). Στην πρώτη περίπτωση ενδέχεται να αντιμετωπιστούν πλήρως οι πόνοι με την ενδοφλέβια έγχυση κορτικοστεροοιδών, ενώ στη δεύτερη περίπτωση θεραπεία πρώτης επιλογής είναι ο συνδυασμός φυσιοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής.
Μελέτες απέδειξαν έως τώρα την αποτελεσματικότητα διαφόρων φαρμάκων όπως τα SSRI αντικαταθλιπτικά, η αμιτριπτυλίνη, τα αντιεπιληπτικά όπως η γκαμπαπεντίνη, η πρεγκαμπαλίνη, η καρβαμαζεπίνη και η τοπιραμάτη. Επί έντονου πόνου, ανθεκτικού στις κλασικές θεραπευτικές προσεγγίσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν και αυτοκόλλητα μορφίνης.
Κυστικές διαταραχές
Οι νευρογενείς διαταραχές της κύστης εμφανίζονται στα πλαίσια της ΣΚΠ σε ποσοστό έως και 80% των ασθενών. Σπανιότερα αποτελούν την πρώτη και μόνη εκδήλωση της νόσου, μαζί με άλλες διαταραχές από το αυτόνομο νευρικό σύστημα, όπως η στυτική και εντερική δυσλειτουργία.
Η συχνότερη μορφή είναι η σπαστική κύστη, οφειλόμενη σε υπερλειτουργία του εξωστήρα μυός, με αποτέλεσμα την αύξηση της συχνότητας ούρησης και την ακράτεια ούρων. Δια την θεραπεία της μορφής αυτής χρησιμοποιούνται φάρμακα όπως η Oxybutinin και η Tolterodin.
Επί δυσυνεργίας μεταξύ του εξωστήρα και του έξω σφιγκτήρα μυός της κύστης εμφανίζεται δυσκολία στην κένωση της κύστης και ακράτεια από υπερπλήρωση. Θετική επίδραση παρατηρήθηκε σε μελέτες ύστερα από χρήση μπακλοφένης από του στόματος.
Τέλος επί ατονίας της κύστης λόγω ελαττωμένης δραστηριότητας του εξωστήρα μυός, εμφανίζεται διαταραχή κένωσής της, με συνέπεια εμφάνισης υπολείμματος ούρων. Κατά αυτό τον τρόπο αυξάνεται σημαντικά ο κίνδυνος ουρολοιμώξεων.
Θεραπευτικώς μπορεί να χρησιμοποιηθούν φάρμακα όπως οι a-blocker (alfuzosin, tamsulosin) δια την χαλάρωση του σφιγκτήρα μυός και την υποβοήθηση της κένωσης της κύστης.
Σε κάθε περίπτωση, φρόνιμη θα ήταν η ουροδυναμική μελέτη της κύστης από εξειδικευμένο ουρολόγο και η μέτρηση του υπολείμματος ούρων στην κύστη μετά από ούρηση μέσω υπερηχογραφικού ελέγχου. Επί αυξημένου υπολλείματος ούρων (>100ml) συνιστάται ο αυτοκαθετηριασμός τουλάχιστον δις ημερησίως, ενώ δια την αποφυγή λοιμώξεων η χρήση ουσιών αύξησης του ph των ούρων όπως η methenamin ή η methionin.
Επί έντονων προβλημάτων κένωσης της κύστης και δυσκολίας κλασικού διουρηθρικού καθετηριασμού τελική λύση αποτελεί η τοποθέτηση ενός υπερηβικού ουροκαθετήρα.
Τελευταία εξέλιξη στον τομέα της θεραπείας των κυστικών διαταραχών από σπαστικότητα του σφικτήρα της κύστης, είναι η τοπική έγχυση Botulinumtoxin (Botox) στον εν λόγω μυ, η οποία πραγματοποιείται σε εξειδικευμένα κέντρα του εξωτερικού.
Σεξουαλικές δυσλειτουργίες
Οι ασθενείς με ΣΚΠ περιγράφουν σε ποσοστό 80%, την εμφάνιση σεξουαλικών δυσλειτουργιών, οι οποίες επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής. Οι άνδρες προσβάλλονται συχνότερα (75%) από τις γυναίκες (50%). Οι γυναίκες αναφέρουν συχνότερα μείωση της libido όπως και διαταραχές του οργασμού ή δυσπαρεύνεια.
Οι άντρες υποφέρουν συχνότερα από στυτική δυσλειτουργία και σπανιότερα από διαταραχές εκσπερμάτισης. Επιπλέον τα λειτουργικά ελλείμματα όπως η σπαστικότητα και η μυϊκή αδυναμία δυσχεραίνουν την ομαλή σεξουαλική επαφή.
Ως πρώτο θεραπευτικό μέτρο προτείνεται η αντικατάσταση των φαρμάκων που δύναται να επηρεάσουν αρνητικά τη σεξουαλική λειτουργία όπως π.χ. τα αντικαταθλιπτικά, τα νευροληπτικά και οι β-αναστολείς. Θεραπευτικώς μπορεί να χρησιμοποιηθούν το Sildenafil (Viagra), μία ώρα πριν τη σεξουαλική επαφή.
Στην θεραπευτική φαρέτρα προστέθηκαν τελευταίως το Vardenafil και το Tadalafil με μεγαλύτερη διάρκεια δράσης και λιγότερες παρανέργειες. Σημαντικός είναι ο πλήρης καρδιολογικός έλεγχος πριν την χρήση μιας ανάλογης θεραπευτικής αγωγής.
Αταξία
Στα πλαίσια της ΣΚΠ ενδέχεται, ανάλογα με την εντόπιση της βλάβης, να εμφανίσουν οι ασθενείς παραγκεφαλιδική αταξία συνοδευόμενη από τρόμο τελικού σκοπού των άκρων χειρών και δυσμετρία. Η διαταραχή αυτή εμφανίζεται έως και σε 80% των ασθενών στην πορεία της νόσου.
Η θεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει τη χρήση εργοθεραπείας και φυσιοθεραπείας, ενώ φαρμακευτικώς μπορεί να χρησιμοποιηθούν η τοπιραμάτη, η πριμιδόνη και οι β-αναστολείς.
Τελευταίως διεξάγονται μελέτες με φαρμακευτικές ουσίες όπως η κλοζαπίνη και η ριλουζόλη με ενθαρρυντικά έως τώρα αποτελέσματα. Στερεοτακτικές νευροχειρουργικές επεμβάσεις με διέγερση του θαλάμου του εγκεφάλου, βρίσκονται επίσης σε ερευνητικό στάδιο και προσφέρουν μία εναλλακτική λύση επί επίμονης αταξίας, ανθεκτικής στη φαρμακευτική αγωγή.
Διαταραχή των ανωτέρων φλοιϊκών λειτουργιών
Διαταραχή των ανωτέρων φλοιϊκών λειτουργιών παρατηρείται περίπου στο 40% των ασθενών με ΣΚΠ. Διαταραχή της συγκέντρωσης, της μνήμης, της οπτικής αντίληψης και ψυχοκινητική επιβράδυνση αποτελούν τις συχνότερα εμφανιζόμενες δυσλειτουργίες Η επιβεβαίωση της κλινικής υποψίας πραγματοποιείται μέσω ενός καλού νευροψυχολογικού ελέγχου.
Θεραπευτικώς απαιτείται η εξάσκηση της μνήμης μέσω ενός νευροψυχολόγου, ή λογοθεραπευτή ενώ φαρμακευτικώς δύναται να χρησιμοποιηθούν ουσίες από τον τομέα της θεραπείας των ανοιών όπως η ντονεζεπίλη και η μεμαντίνη.
Καταθλιπτική διαταραχή
Καταθλιπτικά συμπτώματα εμφανίζονται μέχρι και σε ποσοστό 50% των ασθενών με ΣΚΠ. Η κατάταξη της βαρύτητας των συμπτωμάτων γίνεται με βάση τα κριτήρια της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας. Η θεραπεία απαιτεί ψυχολογική υποστήριξη, ιδιαιτέρως ύστερα από την πρώτη διάγνωση της νόσου, ενώ φαρμακευτικώς δύναται να χρησιμοποιηθούν κλασικά αντικαταθλιπτικά όπως τα SSRI, οι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης και τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά.

Γράφει: Κερασνούδης Αντώνιος

Το φουμαρικό οξύ ανοίγει νέους ορίζοντες στη θεραπεία της ΣΚΠ

Tι είναι το φουμαρικό οξύ
Το φουμαρικό οξύ είναι μία χημική ουσία που εντοπίζεται στα μανιτάρια, τα βρύα και τις λειχήνες. Αποτελεί ένα χημικό παράγωγο του κύκλου του κιτρικού οξέος και χρησιμοποιείται από τα κύτταρα για να παραχθεί ενέργεια από τα τρόφιμα, με τη μορφή τριφωσφορικής αδενοσίνης (ATP).
Το ανθρώπινο δέρμα παράγει φυσικά το φουμαρικό οξύ όταν εκτίθεται στο ηλιακό φως.
Πού πρωτοχρησιμοποιήθηκε ως φάρμακο;
Το φουμαρικό οξύ πρωτοχρησιμοποιήθηκε το 1959 στη Γερμανία από το γερμανό χημικό Schweckendiek για τη θεραπεία της ψωρίασης, μίας δερματολογικής νόσου που πιθανώς προκαλείται από δυσλειτουργία στην παραγωγή του εν λόγω οξέος από το δέρμα.
Χρησιμοποιείται επίσης ως μη τοξικό μέσο όξυνσης των τροφίμων από το 1946 και σπανιότερα ως υποκατάστατο του τρυγικού οξέος.
Ποιος ο φαρμακολογικός μηχανισμός δράσης του;
Το εν λόγω φάρμακο εμφανίζει διπλή δράση, ανοσοτροποποιητική και νευροπροστατευτική. Με βάση κλινικές μελέτες στην ψωρίαση και τη ΣΚΠ, το φουμαρικό οξύ εμφανίζει την ικανότητα να προάγει τον κυτταρικό θάνατο (απόπτωση) των CD4 και CD8 Τ-λεμφοκυττάρων (κύτταρα του ανοσοποιητικού μας συστήματος), που έχουν βασικό ρόλο στο φλεγμονώδη'“καταρράκτη' της ΣΚΠ.
Επιπλέον με βάση μελέτες του ανοσολογικού εργαστηρίου της Νευρολογικής Κλινικής St. Josef του Bochum, το φάρμακο εμφανίζει και νευροπροστατευτική δράση μέσω της ενεργοπoίησης ενός αντιοξειδωτικού παράγοντα του κυττάρου (Nrf2).
Πρακτικά, μετά τη λήψη του φαρμάκου από το στόμα, ακολουθεί η υδρόλυσή του στο μεταβολίτη του (MMF) από ειδικά ένζυμα (εστεράσες). Μετά την πλήρη απορρόφησή του από το λεπτό έντερο, αλληλεπιδρά στην αιματική κυκλοφορία με κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος.
Το φάρμακο μετά την αλληλεπίδραση αυτή μεταβολίζεται περαιτέρω σε άνθρακα και νερό και τελικά αποβάλλεται κυρίως με την αναπνοή και λιγότερο με τα ούρα. Ο χρόνος ημίσειας ζωής του είναι περίπου 36ώρες και η υψηλότερη συγκέντρωση στο αίμα μετριέται 5 - 6ώρες μετά τη λήψη από το στόμα.
Ποιες οι έρευνες του φαρμάκου στη ΣΚΠ;
Η πρώτη μελέτη του φουμαρικού οξέος στη ΣΚΠ έγινε το 1996, από τους Schimrigk και συνεργάτες της πανεπιστημιακής νευρολογικής κλινικής St. Josef του Bochum, σε 10 ασθενείς με υποτροπιάζουσα-διαλείπουσα ΣΚΠ. Στη μελέτη αυτή παρατηρήθηκε σημαντική μείωση των ενεργών βλαβών της ΣΚΠ στη μαγνητική τομογραφία, ενώ στη πλειοψηφια των ασθενών παρατηρήθηκε σταθεροποίηση ή βελτίωση των νευρολογικών τους ενοχλημάτων.
Στην πορεία των ετών συνεχίστηκαν οι έρευνες παγκοσμίως σε μεγάλο αριθμό ασθενών με ΣΚΠ, οι οποίες δημοσιεύτηκαν πρόσφατα σε έγκυρα περιοδικά όπως το 'Lancet' και 'New England Journal of Medicine' (έρευνες CONFIRM, DEFINE κ.α.).
Στις μελέτες αυτές παρατηρήθηκε στην ημερήσια δοσολογία των 480mg, μείωση κατά 44-51% των κλινικών υποτροπών, 71-73% των ενεργών εστιών στη μαγνητική τομογραφία και 21% της εξέλιξης της αναπηρίας.
Ποιες οι παρενέργειες του φαρμάκου;
Οι παρενέργειες που παρατηρήθηκαν σε ασθενείς στους οποίους χορηγήθηκε το φάρμακο ήταν οι εξάψεις (flushing, 35%), τα γαστρεντερικά ενοχλήματα όπως η διάρροια (17%), η ναυτία (13%) και οι κοιλιακοί πόνοι (11%). Οι παρενέργειες αυτές παρατηρούνται κυρίως τον πρώτο μήνα θεραπείας και εν συνεχεία υποχωρούν πλήρως στην πλειοψηφία των περιπτώσεων.
Το φάρμακο αναμένεται επίσημα στην ευρωπαϊκή αγορά υπό τη μορφή χαπιού, με το όνομα BG12 το 2013. Κατά την άποψη του συγγραφέα, η ανοσοτροποποιητική και νευροπροστατευτική δράση του φουμαρικού οξεός θα το τοποθετήσει, με βάση τα παρόντα βιβλιογραφικά δεδομένα, δίπλα στα έως τώρα ενέσιμα ανοσοτροποιητικά φάρμακα (ιντερφερόνες, copaxone), ως εναλλακτική λύση για τη θεραπεία της υποτροπιάζουσας ΣΚΠ.
Λόγω της πρωτοποριακής νευροπροστατευικής του δράσης ενδέχεται να αποτελέσει, κατά την εμπειρία του υπογράφοντος, θεραπευτική επιλογή και για την πρωτοπαθώς προϊούσα ΣΚΠ. Τα αποτελέσματα αναμένονται με ενδιαφέρον τόσο από τους ασθενείς με ΣΚΠ όσο και από τους ιατρούς για να ικανοποιήσουν τη μεγάλη ανάγκη για νέες, δραστικές και ασφαλείς θεραπευτικές επιλογές από το στόμα.

Γράφει: Κερασνούδης Αντώνιος

Δοκιμάζουν φάρμακα για καρδιά, άσθμα εναντίον της σκλήρυνσης κατά πλάκας

Τρία φάρμακα για το άσθμα, την καρδιά και την ασθένεια του κινητικού νευρώνα θα δοκιμαστούν ως πιθανές θεραπείες για πάσχοντες από προχωρημένη σκλήρυνση κατά πλάκας.
Τετρακόσιοι σαράντα ασθενείς με τελικού σταδίου σκλήρυνση θα λάβουν μέρος στη σχετική κλινική μελέτη, που θα διεξαχθεί σε Αγγλία και Σκωτία, με την ελπίδα ότι θα επιβραδυνθεί η εξέλιξη της ασθένειάς τους.
Μελέτες έχουν δείξει ότι τα φάρμακα αυτά προστατεύουν τον εγκέφαλο και γι’ αυτό επελέγησαν για την μελέτη MS-SMART, όπως ονομάστηκε.
Τα τρία φάρμακα που θα δοκιμαστούν είναι η αμιλορίδη (είναι εγκεκριμένη για την αντιμετώπιση της στεφανιαίας νόσου και της υπέρτασης), η ιβουδιλάστη (φάρμακο για το άσθμα που χρησιμοποιείται στην Ιαπωνία) και η ριλουζόλη (η μοναδική θεραπεία για τη νόσο του κινητικού νευρώνα).

Συμπτώματα
Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μία νευρολογική ασθένεια, που προσβάλλει περίπου 10.000 Έλληνες. Συνήθως εμφανίζεται για πρώτη φορά σε ηλικία 20-40 ετών, με την συντριπτική πλειονότητα των ασθενών να παρουσιάζουν εξάρσεις και υφέσεις.
Η αιτία της είναι η βαθμιαία καταστροφή από τον ίδιο τον οργανισμό της μυελίνης ουσίας - της προστατευτικής «μόνωσης» που περιβάλλει και προστατεύει τις νευρικές ίνες του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, με συνέπεια να διαταράσσεται ηεπικοινωνία των νευρικών κυττάρων μεταξύ τους και να αναπτύσσονται τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της νόσου.
Τα συμπτώματα αυτά παρουσιάζουν διαφορές από ασθενή σε ασθενή. Τα πιο συνηθισμένα είναι αδυναμία στο ένα ή περισσότερα άκρα (εμφανίζεται στο 40% των ασθενών), διαταραχή όρασης στο ένα μάτι (εμφανίζεται στο 22% των ασθενών) και παραισθησίες (21% των ασθενών).
Επιπλέον, μπορεί να εμφανιστούν διπλωπία (12% των ασθενών βλέπουν τα πάντα διπλά), ενώ λιγότερο συχνά (στο 5%) παρατηρείται ίλιγγος, καυσαλγία και αίσθημα ηλεκτρικής εκκένωσης στην σπονδυλική στήλη και τα πόδια, νευραλγία τριδύμου (στο πρόσωπο), παροξυσμικά συμπτώματα και δυσαρθρία.
Αν και υπάρχουν θεραπείες που βοηθούν σημαντικά τους ασθενείς στα πρώτα της στάδια, οι επιλογές για τις εξελιγμένες μορφές της είναι περιορισμένες.

Η νέα μελέτη
Επιστήμονες από τη Βρετανία εξέτασαν τις δημοσιευμένες μελέτες για τα φάρμακα που ενδέχεται να προστατεύουν τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου, και εστιάσθηκαν στα τρία προαναφερθέντα, διότι μικρές μελέτες έδειξαν πως ενδεχομένως μπορεί να βοηθήσουν τους πάσχοντες από προχωρημένη σκλήρυνση κατά πλάκας.
Η μελέτη MS-SMART θα διεξαχθεί σε κέντρα του Λονδίνου, του Εδιμβούργου και άλλων βρετανικών πόλεων.
Όπως εξήγησε στο BBC ο δρ Τζέρεμι Τσάταγουεϊ, νευρολόγος στο University College του Λονδίνου (UCL), τα τρία φάρμακα επελέγησαν επειδή είχαν τα πιο ενθαρρυντικά αποτελέσματα.
Επειδή εξάλλου ήδη χρησιμοποιούνται ευρέως για άλλα νοσήματα, επιταχύνεται η διαδικασία εξεύρεσης μιας θεραπευτικής λύσης για άτομα για τα οποία προς το παρόν δεν υπάρχει θεραπεία.
Στο πλαίσιο της μελέτης, τα τρία φάρμακα θα δοκιμαστούν σε σύγκριση με μία ανενεργό ουσία (ψευδοφάρμακο).
Την μελέτη χρηματοδοτούν το Ιατρικό Ερευνητικό Συμβούλιο (MRC) της Βρετανίας και η Εταιρεία Σκληρύνσεως κατά Πλάκας (MSS) της χώρας.


Πηγή : Web Only

Νέα προσέγγιση για την αποκατάσταση βλαβών στη Σκλήρυνση κατά Πλάκας

Έρευνα που έγινε με την συγχρηματοδότηση της MS Society ανοίγει την προοπτική για την δημιουργία φαρμακευτικής αγωγής για την αποκατάσταση βλαβών που προκαλούνται από τη σκλήρυνση κατά πλάκας. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ένα μόριο που είναι ικανό να διεγείρει τα βλαστικά κύτταρα του ίδιου του σώματος με σκοπό την επιδιόρθωση της μυελίνης. Μέχρι τώρα δεν έχουν υπάρξει θεραπείες που να μπορούν να αποκαταστήσουν τις βλάβες που προκαλούνται από την ΣΚΠ.

Οι ερευνητές ελπίζουν ότι αυτό, καθώς επίσης και άλλα ευρήματα, θα οδηγήσει σε μια θεραπεία για τους ανθρώπους με σκλήρυνση κατά πλάκας μέσα στα επόμενα 10-15 χρόνια.

Τί έδειξε η μελέτη;

Η μελέτη επικεντρώθηκε σε ένα συγκεκριμένο σύνολο βλαστικών κυττάρων στον εγκέφαλο που μπορούν να μετατραπούν σε ολιγοδενδροκύτταρα – τα οποία με τη σειρά τους παράγουν μυελίνη. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όταν μια πρωτεΐνη που ονομάζεται Axin 2 υπήρχε στα βλαστικά κύτταρα, αυτά μπορούσαν να μετατραπούν σε ολιγοδενδροκύτταρα.

νευρικό κύτταρο

Αλλά αυτή η πρωτεΐνη μπορεί να υποβαθμιστεί μέσα στα κύτταρα και συνεπώς δεν είναι πάντα παρούσα – και όταν λείπει, τα βλαστικά κύτταρα δεν μπορούν να εξελιχθούν σε ολιγοδενδροκύτταρα. Οι ερευνητές έπρεπε να βρουν έναν τρόπο να εξασφαλίσουν ότι η Axin 2 θα ήταν παρούσα σε αυτά τα βλαστοκύτταρα. Το έκαναν αυτό χρησιμοποιώντας ένα μόριο που ονομάζεται XAV939 για τη σταθεροποίηση της πρωτεΐνης κατά τη διάρκεια δοκιμών στο εργαστήριο.
Βρέθηκε ότι ήταν αποτελεσματικό στη διασφάλιση της μετατροπής των βλαστικών κύτταρων σε ολιγοδενδροκύτταρα, προσφέροντας την ελπίδα ότι το μόριο θα μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη ενός φαρμάκου που αναπαράγει το αποτέλεσμα των κλινικών δοκιμών.
Ο Δρ Steve Fancy, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης δήλωσε: «Το έργο αυτό προσδιορίζει την Axin 2 ως ένα μόριο που φαίνεται να είναι σημαντικό για την αποκατάσταση της μυελίνης. Η ελπίδα μας είναι ότι θα είμαστε σε θέση να χρησιμοποιήσουμε αυτή τη γνώση για την ανάπτυξη θεραπειών που θα επιδιορθώνουν τις βλάβες που προκαλούνται από σκλήρυνση κατά πλάκας.»

Η στροφή προς μια πιο αποτελεσματική θεραπεία

Η εργασία, που δημοσιεύθηκε στις 26/6/2011 στο περιοδικό Nature Neuroscience, χρηματοδοτήθηκε από τις ΗΠΑ και τις MS Societies στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ υλοποιήθηκε από επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο (UCSF) και το Πανεπιστήμιο του Cambridge.
Την μελέτη διεύθυνε ο Dr. David Rowitch, του Κέντρου Έρευνας Βλαστοκυττάρων και Αναγεννητικής Ιατρικής UCSF Eli & Edyth, μαζί με το Ιατρικό Ινστιτούτο Howard Hughes.
Τα σημερινά αποτελέσματα βασίζονται σε μια πρωτοποριακή έρευνα που δημοσιεύθηκε πέρυσι από τα δύο μεγαλύτερα επενδυτικά κέντρα της MS Society, το Cambridge Centre for Myelin Repair και το Edinburgh Centre for Translational Research, η οποία έδειξε ότι στοχεύοντας σε ένα διαφορετικό μόριο προωθείται η επιδιόρθωση της μυελίνης σε εργαστηριακά μοντέλα σκλήρυνσης κατά πλάκας.
Η δεύτερη αυτή ανακάλυψη αυξάνει τις πιθανότητες οι ερευνητές να είναι σε θέση να μεταφράσουν τα ευρήματά τους σε θεραπείες για την αποκατάσταση της μυελίνης σε άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας.
O Ρόμπιν Φράνκλιν, καθηγητής νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, ο οποίος συμμετείχε στην συγγραφή της μελέτης, δήλωσε: «Προς το παρόν δεν υπάρχουν θεραπείες που να επιτυγχάνουν την αποκατάσταση της μυελίνης στη σκλήρυνση κατά πλάκας, είναι ένας κρίκος που λείπει στη θεραπεία της πάθησης.
Η ανακάλυψη αυτή σημαίνει ότι τώρα έχουμε πιο αξιόπιστες ευκαιρίες για να προωθήσουμε την αναδόμηση της μυελίνης, που είναι ένα πραγματικά ελπιδοφόρο βήμα προς τα εμπρός. Οι προσπάθειές μας θα πρέπει τώρα να επικεντρωθούν στη μετάφραση αυτών των ευρημάτων σε θεραπείες για ανθρώπους με ΣΚΠ».
Τον Απρίλιο του 2011 η MS Society δεσμεύτηκε για την χρηματοδότηση επιπλέον £2.100.000, για τα επόμενα 5 χρόνια, της ομάδας του καθηγητή Φράνκλιν και των συνεργατών του στοCambridge Centre for Myelin Repair για να συνεχίσουν το έργο τους.

Τί λέει η MS Society;

Ο Δρ Doug Brown, επικεφαλής της βιοϊατρικής έρευνας της MS Society είπε: «Η επιδιόρθωση της μυελίνης έχει μια πραγματική προοπτική στην πρόληψη ή ακόμα και την αντιστροφή των συνεπειών της ΣΚΠ. Έχουμε επενδύσει σημαντικά στην έρευνα για την αποκατάσταση της μυελίνης τα τελευταία χρόνια και είμαστε στην ευχάριστη θέση να βλέπουμε ότι αυτό αρχίζει σιγά-σιγά και αποδίδει.
Είμαστε ενθουσιασμένοι που αυτή η δουλειά φαίνεται να κατευθύνεται προς κλινικές δοκιμές και είμαστε αισιόδοξοι ότι αυτό θα οδηγήσει σε μια νέα μορφή θεραπείας για τα άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας μέσα στα επόμενα 10-15 χρόνια.»
Πηγή: mssociety.org.uk
Απόδοση: Γεωργία Φύκα, Κοινωνική Λειτουργός

Η έγκαιρη θεραπεία κάνει τη διαφορά στη σκλήρυνση κατά πλάκας

Η έναρξη της θεραπείας για τη σκλήρυνση κατά πλάκας αμέσως μετά τα πρώτα συμπτώματα, ακόμα και αν η διάγνωση δεν είναι βεβαία αλλά πιθανή, μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξή της, σύμφωνα με νεότερα ευρήματα που παρουσιάσθηκαν στο πρόσφατο συνέδριο της Αμερικανικής Ακαδημίας Νευρολογίας.

Nέα φάρμακα για τη σκλήρυνση κατά πλάκας

Ερευνητές του αμερικανικού Ινστιτούτου Ερευνών Scripps της Καλιφόρνια, μεταξύ των οποίων δύο Έλληνες, εντόπισαν μια ομάδα ουσιών που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί μελλοντικά εναντίον της σκλήρυνσης κατά πλάκας.

Αντίθετα με τα υπάρχοντα φάρμακα που καταστέλλουν την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, οι εν λόγω ουσίες ενισχύουν τον αριθμό των προδρόμων κυττάρων, τα οποία στη συνέχεια είναι δυνατό να αποκαταστήσουν τα κατεστραμμένα από την ασθένεια νεύρα.

Μια από τις ουσίες, η βενζτροπίνη, χρησιμοποιείται ήδη ως φάρμακο κατά της νόσου Πάρκινσον και οι δοκιμές σε ποντίκια με πολλαπλή σκλήρυνση έδειξαν ότι αυτά θεραπεύτηκαν. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Χημείας Λιουκ Λέρσον, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature», σχεδιάζουν ήδη την πρώτη κλινική δοκιμή σε ανθρώπους. Στην ερευνητική ομάδα συμμετέχουν οι ελληνικής καταγωγής Αργύριος Θεοφιλόπουλος (πρόεδρος του Τμήματος Ανοσολογίας και Μικροβιακής Επιστήμης του Scripps) και Κώστας Λυσιώτης (Τμήμα Χημείας του Scripps - πλέον έχει μετακινηθεί στο Ιατρικό Κολέγιο Weill του Πανεπιστημίου Κορνέλ της Ν. Υόρκης).

Πάντως, οι ερευνητές ανέφεραν ότι η βενζτροπίνη, ανάλογα με τη δοσολογία της, εμφανίζει παρενέργειες. Γι’ αυτό θα πρέπει πρώτα να βρεθεί μια δόση ασφαλής για τους ασθενείς με σκλήρυνση, μια αυτοάνοση πάθηση του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, η οποία πλήττει πάνω από μισό εκατομμύριο ανθρώπους στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ και περισσότερους από δύο εκατομμύρια παγκοσμίως. Η αιτιολογία της ουσιαστικά παραμένει άγνωστη, ενώ ο αριθμός των γυναικών που πάσχουν από τη νόσο είναι διπλάσιος από αυτόν των ανδρών.

Η ασθένεια ωθεί τα κύτταρα Τ του ανοσοποιητικού συστήματος να στρέφονται κατά του οργανισμού, προκαλώντας χρόνια φλεγμονή και τελικά καταστροφή της μυελίνης, του μονωτικού περιβλήματος γύρω από τα νεύρα, με συνέπεια ο εγκέφαλος να χάνει την ικανότητα σωστής μετάδοσης και λήψης των μηνυμάτων - σημάτων του. Τα αρχικά συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν αδυναμία των άκρων, κόπωση, προβλήματα όρασης, δυσκολία ομιλίας, απώλεια μνήμης, κατάθλιψη κ.ά.

Οι τρέχουσες θεραπείες, όπως η ιντερφερόνη βήτα, επιχειρούν να καταστείλουν την επίθεση του ανοσοποιητικού συστήματος, αλλά συνήθως είναι μόνο εν μέρει αποτελεσματικές και, επιπλέον, μπορεί να έχουν παρενέργειες.

Η νέα θεραπευτική προσέγγιση ακολουθεί έναν εναλλακτικό δρόμο, προσπαθώντας να αποκαταστήσει μια κατηγορία νευρικών κυττάρων, τα ολιγοδενδροκύτταρα. Οι ερευνητές αναζήτησαν ουσίες που να μπορούν να αυξήσουν τον αριθμό αυτών των αναγεννητικών κυττάρων και θεωρούν ότι βρήκαν μερικές, με σημαντικότερη τη βενζτροπίνη.

Οι δοκιμές στα πειραματόζωα έδειξαν ότι η συγκεκριμένη ουσία εμφάνισε ισχυρή δράση κατά της σκλήρυνσης, ενώ υπήρξε αποτελεσματική και στη θεραπεία των συμπτωμάτων της νόσου μετά την εμφάνισή τους. Επίσης, η ουσία μπορεί να συνδυάζεται αποτελεσματικά με τα υπάρχοντα φάρμακα κατά της σκλήρυνσης.

Πηγή: ΑΠΕ

ΣΚΠ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΔΙΛΙΜΜΑΤΑ

https://app.box.com/embed/ti55prf8b1bl7me.swf