Σκλήρυνση κατά πλάκας

Πρόκειται για μία νόσο του ΚΝΣ που οφείλεται στην καταστροφή της μυελίνης που περιβάλλει τους νευράξονες (άξονες των νευρικών κυττάρων μέσω των οποίων μεταδίδεται η πληροφορία σε ένα άλλο κύτταρο) (Πηγή 1).
Η βαρύτητα και η κλινική πορεία της νόσου διαφέρουν σημαντικά από ασθενή σε ασθενή.

Η θεραπευτική αγωγή βασίζεται κυρίως σε ανοσοκατασταλτικά - ανοσοτροποποιητικά φάρμακα, ψυχολογική υποστήριξη και φυσική αποκατάσταση.
Αιτιολογία
Η αιτιολογία της νόσου είναι άγνωστη. Τα έως τώρα επιστημονικά δεδομένα οδηγούν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για μια διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος το οποίο πιθανόν αντιδρά ανώμαλα στην προσπάθειά του να εξουδετερώσει κάποιον εξωτερικό παράγοντα.
Πιθανολογείται ότι ο παράγοντας αυτός είναι ένας ή περισσότεροι ιοί.
Παθογένεια
Πρόκειται για μια αυτοάνοση διαταραχή που έχει σαν τελικό αποτέλεσμα την δημιουργία αντισωμάτων ενάντια στην βασική πρωτεΐνη της μυελίνης του ΚΝΣ.
Τα αυτοαντισώματα αυτά δεν καταστρέφουν το σύνολο της μυελίνης του ΚΝΣ αλλά συγκεκριμένες περιοχές κάθε φορά, οι οποίες ονομάζονται εστίες ή πλάκες απομυελίνωσης.

Δεδομένου ότι η μυελίνη στο ΚΝΣ παίζει ουσιαστικό ρόλο στην μετάδοση της πληροφορίας από τον ένα νευρώνα στον άλλο (Πηγή 1), η καταστροφή της προκαλεί διακοπή της επικοινωνίας των διαφόρων τμημάτων του ΚΝΣ με αποτέλεσμα την δυσχερή λειτουργία του.
Κλινική εικόνα - Συμπτώματα
Η συμπτωματολογία της ΣΚΠ (σκλήρυνσης κατά πλάκας) διαφέρει από ασθενή σε ασθενή, αλλά μπορεί να διαφέρει και από ώση σε ώση του ίδιου ασθενούς.
Εξαρτάται από την περιοχή όπου προέκυψε η εστιακή βλάβη της μυελίνης.
Π.χ. αν η βλάβη αυτή αφορά τις αισθητικές οδούς, η συμπτωματολογία θα είναι αιμωδίες (μουδιάσματα), παραισθησίες (μυρμηγκιάσματα). Αν αφορά τις κινητικές οδούς τότε θα έχουμε σαν αποτέλεσμα μείωση ή κατάργηση της μυϊκής ισχύος του ασθενούς (πάρεση ή παράλυση).

Βέβαια, η βλάβη μπορεί να αφορά και οποιαδήποτε άλλη ανατομική δομή του ΚΝΣ με συμπτωματολογία ανάλογη της λειτουργίας του κάθε ανατομικού σχηματισμού. Π.χ. αν η βλάβη αφορά την παρεγκεφαλίδα τότε θα έχουμε δυσαρθρία, αστάθεια βάδισης, ασυνεργία κινήσεων κ.α.

Επίσης, η κλινική εικόνα μπορεί να διαφέρει από ασθενή σε ασθενή. Διακρίνουμε τις περιπτώσεις όπου η νόσος εξελίσσεται με ώσεις ενώ στα μεσοδιαστήματα ο ασθενής είναι φαινομενικά υγιής. Αντίθετα σε άλλες περιπτώσεις εγκαθίσταται μία συμπτωματολογία η οποία επιδεινώνεται με το πέρασμα του χρόνου (προϊούσα μορφή).
Τέλος, συχνή είναι η προσβολή του οπτικού νεύρου με αποτέλεσμα θάμβος οράσεως (οπισθοβολική νευρίτις).
Διάγνωση
Βέβαια, ένας ασθενής που περιγράφει ένα ή περισσότερα από τα ανωτέρω συμπτώματα δεν πάσχει αναγκαστικά από ΣΚΠ. Η συμπτωματολογία εστιακής βλάβης του ΚΝΣ μπορεί να οφείλεται σε διάφορες άλλες αιτίες που προκαλούν βλάβη σε κάποιο σημείο του ΚΝΣ.
Μερικά από αυτά τα αίτια είναι: όγκοι, αγγειακά επεισόδια, αποστήματα, φλεγμονώδεις παθήσεις και απομυελινώσεις άλλης αιτιολογίας.
Επίσης, μπορεί το αναφερόμενο σύμπτωμα να οφείλεται σε άλλου είδους διαταραχή και όχι σε εστιακή βλάβη.
Π.χ. ένας ασθενής που αναφέρει αιμωδίες άνω άκρων μπορεί να πάσχει από νευροφυτικές διαταραχές, σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, περιφερική νευροπάθεια κ.α.
Για τον λόγο αυτό η διάγνωση της ΣΚΠ τίθεται από ειδικούς γιατρούς (Νευρολόγους) με βάση συγκεκριμένα κριτήρια τα οποία είναι κατ' εξοχήν κλινικά (χρησιμοποιούνται ευρέως τα κριτήρια του Poser)( Πηγή 4) αλλά και εργαστηριακά (κυρίως Μαγνητική Τομογραφία Εγκεφάλου ή Σπονδυλικής Στήλης ( Πηγή 2), Οπτικά Προκλητά Δυναμικά (ΟΠΔ) ( Πηγή 3) και Οσφυονωτιαία Παρακέντηση (ΟΝΠ)
Κλινική πορεία - Επιπλοκές
Η νόσος μπορεί να εξελίσσεται με ώσεις (δηλ. να υπάρχουν περίοδοι ασθενείας και περίοδοι φαινομενικής ίασης) ή με προοδευτική επιδείνωση της συμπτωματολογίας στην πάροδο του χρόνου.

Οι σοβαρές και επαναλαμβανόμενες βλάβες της μυελίνης με την πάροδο του χρόνου αφήνουν μόνιμη συμπτωματολογία η οποία πιο συχνά συνίστανται σε δυσαρθρία, τρόμο, νυσταγμό, παρέσεις άκρων, σπαστικότητα, διαταραχές ούρησης.
Επίσης λόγω του ότι πολύ συχνά βλάπτεται το οπτικό νεύρο (οπισθοβολβική νευρίτις) συνυπάρχουν διαταραχές από την όραση. Ακόμη, ο παρατεταμένος κλινοστατισμός και η πτωχή κινητικότητα μπορούν να οδηγήσουν σε επιπλοκές και για τον λόγο αυτό συνιστάται φυσιοθεραπευτική αγωγή.
Θεραπεία
Η θεραπευτική αγωγή βασίζεται σε σκευάσματα που δρουν στο ανοσοποιητικό σύστημα και κυρίως η ιντερφερόνη β και η κοπαξόνη. Πιστεύεται ότι η ιντερφερόνη β και η κοπαξόνη δρουν ανοσορυθμιστικά μειώνοντας την ένταση της αυτοάνοσης αντίδρασης.
Κατ' αυτόν τον τρόπο οι ώσεις του ασθενούς είναι αραιώτερες χρονικά και με μικρόετερη κλινική βαρύτητα.
Επίσης, χρησιμοποιούνται ανοσοκατασταλτικά φάρμακα όπως η κορτιζόνη και κυτταροστατικά.
Το πιο πρόσφατο φάρμακο για την ΣΚΠ λέγεται tysabri ( natalizumab ). Πρόκειται για ένα μονοκλωνικό αντίσωμα το οποίο παρεμποδίζει την είσοδο των λευκοκυττάρων στον εγκέφαλο και κατά συνέπεια μειώνει την φλεγμονή και την βλάβη του εγκεφάλου.

Το tysabri ενδείκνειται σε ασθενείς με υποτροπιάζουσα μορφή της ΣΚΠ και συνιστάται σε εκείνους όπου οι υπάρχουσες θεραπευτικές αγωγές απέβησαν ανεπαρκείς ή μη ανεκτές.
Η αποτελεσματικότητά του, όσον αφορά τις βλάβες στην μαγνητική τομογραφία και την συχνότητα και βαρυτητα των ώσεων,   φαίνεται να είναι σχεδόν διπλάσια από εκείνη των ιντερφερονών και της κοπαξόνης.
Παρ’ όλ’ αυτά η χορήγηση του φαρμάκου απαιτεί προσοχή κυρίως γιατί έχουν αναφερθεί σπάνιες περιπτώσεις ‘προιούσας πολυεστιακής λευκοεγκεφαλοπάθειας’ η οποία μπορεί να αποβεί θανατηφόρα. Πάντως με την σωστή χρήση του φαρμάκου η πιθανότητα αυτή εκμηδενίζεται.
Όμως παραμένει πάντα ο κίνδυνος αλλεργικής αντίδρασης (όπως άλλωστε με όλα τα βιολογικά φάρμακα - αντισώματα) και για τον λόγο αυτό η χορήγηση του φαρμάκου πρέπει να γίνεται σε κλινική με ιατρική παρακολούθηση για μια τουλάχιστον ώρα μετά την έγχυση.
Η διαδικασία αυτή θα πρέπει να γίνεται κάθε τέσσερις εβδομάδες.
Σημαντική είναι η ψυχολογική υποστήριξη του ασθενούς (από Ψυχολόγο ή/και με αντικαταθλιπτικά φάρμακα) εφ΄όσον η κακή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος υποβοηθείται από μια κακή ψυχολογική διάθεση.
Ακόμη, συνιστάται φυσική αποκατάσταση.
Τέλος, η θεραπεία των συμπτωμάτων της νόσου αποσκοπεί στην όσο το δυνατόν καλλίτερη ανακούφιση του ασθενούς και για τον λόγο αυτό χρησιμοποιούνται αναλγητικά, σπασμολυτικά κ.α. φάρμακα ανάλογα με την περίπτωση.
Πρόληψη
Δεδομένου ότι η αιτιολογία της νόσου παραμένει άγνωστη δεν υπάρχουν συγκεκριμένες συμβουλές για την πρόληψή της.
Περισσότερες πληροφορίες
Για την ορθότερη αντιμετώπιση του προβλήματος που σας απασχολεί θα είναι σκόπιμο να απευθυνθείτε σε ιατρό Νευρολόγο δεδομένου ότι ο κάθε ασθενής αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση σε σύγκριση με τους άλλους με την ίδια πάθηση (π.χ.
διαφορετική βαρύτητα και κλινική πορεία).
Ο συγγραφέας του άρθρου παραμένει στην διάθεσή σας για περισσότερες πληροφορίες στην διεύθυνση gkmpa@yahoo.it. Επίσης, μπορείτε να επισκεφτείτε το ιστολόγιο: neyrologia.blogspot.com

Πηγές: Βιβλιογραφία 1. Γ. Καπαρός. Ειδική Νευροφυσιολογία ΤΕΙ Αθηνών 1999 2. Γ. Καπαρός, Ευθυμίου Α., Κραβαρίτης Δ., Μπαλάκας Ν. Η αξία της μαγνητικής τομογραφίας στην διάγνωση της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Εργασίας Εαρινής 12ης Συνάντησης Ελλήνων Νευρολόγων. Ιωάννινα: Ελληνική Νευρολογική Εταιρία, 1996 3. Ε. Κούτρα, Γ. Καπαρός, Δ. Καράκαλος, Ν. Μπαλάκας. Η σημασία της μεταξύ των δύο οφθαλμών διαφοράς των διακυμματικών χρόνων Ν70-Ν135 σε ασθενείς με κατά πλάκας σκλήρυνση και φυσιολογικούς λανθάνοντες χρόνους Ρ100. Εργασίες συνεδρίου Ελληνικής Εταιρείας Ηλεκτροεγκεφαλογραφίας και Κλινικής Νευροφυσιολογίας. Ναύπλιο: Ελληνική Εταιρεία Ηλεκτροεγκεφαλογραφίας και Κλινικής Νευροφυσιολογίας, 1994. 4. Poser CM, Patty DW, Scheingerg L et al. New diagnostic criteria for MS: guidelines for research protocols. Ann Neurology 1983, 13:227-231 Internet www.nmss.org www.msif.org www.greekmssociety.gr

Σκλήρυνση Κατά Πλάκας: Τι νεώτερο υπάρχει

Όλες οι θεραπευτικές προσπάθειες αποσκοπούν στην καταστολή ή τροποποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος και στον περιορισμό της φλεγμονής που προκύπτει.

Η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας (ΣΚΠ) παραμένει μια άγνωστης αιτιολογίας νόσος. Η φλεγμονή που παρατηρείται σε περιοχές του εγκεφάλου (π.χ. στις πλάκες απομυελίνωσης), έχει οδηγήσει στην άποψη μιας διαταραχής του ανοσοποιητικού συστήματος.
Δηλαδή μιας ανώμαλης και υπερβολικής απάντησης του ανοσοποιητικού σε κάποιον εξωτερικό παράγοντα (πιθανόν να είναι κάποιος ιός, όχι απαραίτητα τόσο βλαπτικός για τον οργανισμό). Έτσι, το ανοσοποιητικό αντί να καταστρέψει αποκλειστικά τον εξωτερικό αυτόν παράγοντα, επιτίθεται και καταστρέφει τη μυελίνη του κεντρικού νευρικού συστήματος (αυτοάνοση διαταραχή).
Για τον λόγο αυτό, όλες οι θεραπευτικές προσπάθειες αποσκοπούν στην καταστολή ή τροποποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος και στον περιορισμό της φλεγμονής που προκύπτει. Χρησιμοποιούνται κλασικά ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, όπως η κορτιζόνη και πιο σύγχρονα όπως οι ιντερφερόνες και το τελευταίας κυκλοφορίας natalizumab.
Τα σύγχρονα φάρμακα έχουν γίνει γενικά αποδεκτά ως αποτελεσματικά στο να περιορίσουν την έκταση της φλεγμονής και τη βαρύτητα της νόσου. Παραμένει ο προβληματισμός σχετικά με τη μακροχρόνια εξέλιξη της νόσου, εφ’ όσον τα φάρμακα αυτά δεν δρουν στην αιτία αλλά στο αποτέλεσμα, που είναι η φλεγμονή.
Επίσης, έχουν το μειονέκτημα της ενέσιμης χορήγησης που συχνά προκαλεί τη δυσφορία του ασθενούς. Μέσα στο 2010 αναμένεται ένα νέο ανοσοτροποποιητικό φάρμακο για τη ΣΚΠ το οποίο θα χορηγείται από το στόμα. Ακόμη είναι νωρίς να συζητήσουμε για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του φαρμάκου αυτού, εφ’ όσον δεν έχουν ολοκληρωθεί οι κλινικές μελέτες.
Τα αποτελέσματα πάντως θεωρούνται ενθαρρυντικά.
Οι ασθενείς με ΣΚΠ θα πρέπει να αισθάνονται ακόμη πιο αισιόδοξοι, γιατί και άλλα φάρμακα δοκιμάζονται με ενθαρρυντικά αποτελέσματα και αναμένουμε κάποια ευχάριστα νέα στο επόμενο χρονικό διάστημα. Από αυτά χορηγούνται από το στόμα τα cladribine, teriflunomide, FTY720, fumaric acid, laquinimod και ενέσιμα τα alemtuzumab, rituximab, atacicept.
‘Όμως ο στόχος της θεραπείας θα πρέπει να είναι και η προστασία του ασθενούς από την εξέλιξη της νόσου. Σε χρόνιους πάσχοντες από ΣΚΠ συχνά παρατηρούνται μόνιμες βλάβες του νευρικού ιστού και αυτό έχει οδηγήσει στη σκέψη νευροεκφυλιστικού μηχανισμού.
Δηλαδή η ΣΚΠ να μην οφείλεται αποκλειστικά σε διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος, αλλά να πρόκειται για νευροεκφυλιστικό νόσημα (δηλαδή ένα νόσημα το οποίο προοδευτικά προκαλεί την καταστροφή του νευρικού ιστού, όπως π.χ.
η νόσος Alzheimer και η νόσος του Parkinson).
Έτσι δεν θα πρέπει να στοχεύουμε μόνο στο ανοσοποιητικό σύστημα αλλά και σε κάτι άλλο το οποίο δυστυχώς δεν έχει ακόμη ξεκαθαριστεί τι είναι. Παρ’ όλ’ αυτά υπάρχουν ενδείξεις ότι κάποια φάρμακα δρουν νευροπροστατευτικά στην ΣΚΠ.
Πρόκειται για τα fumaric acid, FTY720, ibudilast, minicycline, E2007, lamotrigine, αλλά χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για να διαπιστωθεί κατά πόσον αυτό ισχύει.
Τελειώνοντας θα πρέπει να επισημάνω ότι για να μπορέσουμε να μιλήσουμε για αποτελεσματικότητα και ασφάλεια των νέων φαρμάκων (που δεν έχουν ακόμη πάρει άδεια κυκλοφορίας) θα πρέπει να ολοκληρωθούν οι σχετικές μελέτες, άρα θα πρέπει να δείξετε την απαραίτητη υπομονή! Απλά όσο περισσότερα φάρμακα δοκιμάζονται τόσο και αυξάνονται οι ελπίδες των πασχόντων από ΣΚΠ για ένα καλύτερο αύριο.

Γράφει: Καπαρός Γεώργιος

Σκλήρυνση κατά πλάκας: Η πολυδιάστατη αντιμετώπιση της νόσου

Παγκοσμίως έχουν γίνει πολλές και εκτεταμένες έρευνες για την εύρεση της αιτίας της σκλήρυνσης κατά πλάκας (ΣΚΠ), η οποία έως και σήμερα παραμένει άγνωστη. Οι έως τώρα θεραπείες τροποποιούν την πορεία της νόσου προς όφελος του ασθενούς, επιβραδύνoντας την εξέλιξή της.
Επιπρόσθετα πολυάριθμες θεραπευτικές και τεχνολογικές εξελίξεις είναι πλέον σε θέση να βοηθήσουν τους ασθενείς να αντιμετωπίζουν καλύτερα τα συμπτώματά και τις επιπλοκές της νόσου.
Η στρατηγική στη θεραπεία της ΣΚΠ περιλαμβάνει δύο σκέλη. Το πρώτο σκέλος αφορά την προστατευτική θεραπεία με τη χρήση ανοσοτροποποιητικών (ιντερφερόνη, γλαταμιρακετάτη) ή ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων (μιτοξαντρόνη, αζαθειοπρίνη, μεθοτρεξάτη, κυκλοφωσφαμίδη).
Το δεύτερο σκέλος αφορά την πολυδιάστατη συμπτωματική θεραπεία των επιπλοκών της νόσου. Στόχος της θεραπείας αυτής είναι η βελτίωση των λειτουργικών ελλειμμάτων και συνάμα της ποιότητας ζωής του ασθενούς.
Ποια είναι τα πιο συχνά λειτουργικά ελλείμματα στα πλαίσια της ΣΚΠ
 
Οι συχνότερες λειτουργικές διαταραχές που παρατηρούνται στα πλαίσια της νόσου είναι κατά σειρά συχνότητας:
1. Διαταραχές της κινητικότητας και του ρυθμιστικού μηχανισμού (σπαστικότητα, μυϊκή αδυναμία, αταξία, τρόμος)
2.
Διαταραχές των κρανιακών νεύρων (οφθαλμοκινητικότητα, δυσαρθρία, δυσφαγία)
3. Διαταραχές του αυτόνομου νευρικού συστήματος (κυστική, εντερική, ή σεξουαλική δυσλειτουργία)
4. Νευροψυχολογικά συμπτώματα (διαταραχή των ανώτερων φλοιϊκων λειτουργιών, κόπωση, κατάθλιψη)
5.
Νευροπαθητικός πόνος και παροξυσμικά συμπτώματα, όπως οι επιληπτικές κρίσεις.
Σπαστικότητα
Η σπαστικότητα αποτελεί αποτέλεσμα βλάβης του ανώτερου κινητικού νευρώνα. Προκαλείται από βλάβη της λειτουργικότητας της κινητικής οδού στον εγκέφαλο και /ή στο νωτιαίο μυελό και συνοδεύεται από αυξημένα τενόντια αντανακλαστικά και κλόνο.
Eίναι κινητική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ταχυτητοεξαρτώμενη αύξηση του μυϊκού τόνου και επικρατεί στους καμπτήρες μυς των άνω άκρων, στους εκτείνοντες των κάτω άκρων και πιο συχνά στους πρηνιστές από τους υπτιαστές μυς.
Η σπαστικότητα οδηγεί μέσω της αύξησης του μυϊκού τόνου σε μειωμένη μυϊκή ισχύ και επηρεασμό της διάρκειας της κίνησης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ασυνέργεια αγωνιστών και ανταγωνιστών μυών οδηγώντας σε διαταραχή της κίνησης.
Ο μυϊκός τόνος μπορεί να είναι μονίμως αυξημένος (μόνιμη σπαστικότητα) ή διαλείπων (παροξυσμική σπαστικότητα). Ανάλογα με τη βαρύτητα της σπαστικότητας μπορεί να εμφανίζονται συνοδοί νευροπαθητικοί πόνοι, παρατεταμένες συσπάσεις των μυών όπως π.χ.
των προσαγωγών, όπως και διαταραχή της κένωσης της ουροδόχου κύστης προκαλώντας σημαντική επιβάρυνση στην ποιότητα ζωής του ασθενούς.
Στην αντιμετώπιση της σπαστικότητας πρωτεύοντα ρόλο κατέχει η εντατική φυσιοθεραπευτική αγωγή, είτε σε κλινική αποκατάστασης είτε σε επίπεδο εξωτερικού φυσιοθεραπευτηρίου. Οι φυσιοθεραπείες θα πρέπει να ακολουθούνται τουλάχιστον δις εβδομαδιαίως.
Σημαντική είναι η χρήση υποστηρικτικών φυσιοθεραπευτικών μέσων όπως ειδικά ποδήλατα άσκησης της σπαστικότητας (Motomed), τα οποία επιτρέπουν την ελάττωση της σπαστικότητας για αρκετές ώρες κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η αεροβική γυμναστική μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της ευδιαδοχοκινησίας, της καρδιαγγειακής λειτουργίας και να συμβάλει στην ευεξία του ασθενούς.
Φαρμακευτικώς χρησιμοποιούνται ουσίες όπως η τολπεριζόνη, η μπακλοφένη και τιζανιδίνη με καλά αποτελέσματα, ιδιαίτερα στη θεραπεία της σπαστικότητας που προέρχεται από βλάβη στο νωτιαίο μυελό. Οι θεραπείες αυτές ανάλογα με το φαρμακοδυναμικό τους προφίλ διανέμονται σε ισόποσες δόσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Συχνές παρενέργειες είναι το αίσθημα κόπωσης, η ναυτία, διάρροιες και ψυχωσικά συμπτώματα.
Στη θεραπευτική φαρέτρα κατά της σπαστικότητας προστέθηκαν τα τελευταία χρόνια τρεις καινοτόμες θεραπείες, η ενδομυϊκή έγχυση Botulinum Toxin, η συνεχής έγχυση μπακλοφένης μέσω αντλίας στο μυελικό σωλήνα (intrathecal application) και η έγχυση κρυσταλλικής κορτιζόνης (Triamcinolon-A) στον μυελικό σωλήνα μέσω οσφυονωτιαίας παρακέντησης (intrathecal application).
Ένδειξη χρήσης της Botulinumtoxin (Botox) έχουν οι ασθενείς με εντοπισμένη σπαστικότητα (π.χ. των προσαγωγών μυών), στους οποίους γίνεται τοπική ενδομυϊκή έγχυση με καλά αποτελέσματα. Η θεραπεία μπορεί να επαναληφθεί ανά τακτά χρονικά διαστήματα και συνήθως στερείται σοβαρών παρενεργειών.
Η συνεχής έγχυση μπακλοφένης μέσω εμφυτευμένης αντλίας στον μυελικό σωλήνα (intrathecal application) αφορά ασθενείς με βαριά σπαστικότητα, η οποία είναι ανθεκτική στη θεραπεία με φάρμακα από του στόματος. Ιδιαιτέρως στη σπαστικότητα που προέρχεται από απομυελινωτικές βλάβες του νωτιαίου μυελού, επιτυγχάνεται η σημαντική βελτίωση του μυϊκού τόνου του ασθενούς και κατά συνέπεια της ποιότητας ζωής.
Οι παρενέργειες από αυτήν τη θεραπεία είναι η μυϊκή αδυναμία εκ υπερδοσολογίας, η κεφαλαλγία, και οι λοιμώξεις. Απαιτείται κατ' αυτό τον τρόπο συνεχής παρακολούθηση του ασθενούς σε επίπεδο εξωτερικού ιατρείου, ενώ η τοποθέτηση της αντλίας γίνεται υπό συνθήκες νοσοκομειακής νοσηλείας.
Η έγχυση κρυσταλλικής κορτιζόνης Triamcinolon-A στο μυελικό σωλήνα μέσω οσφυονωτιαίας παρακέντησης (intrathecal application) είναι μία μέθοδος που χρησιμοποιείται σε σύγχρονα κέντρα του εξωτερικού, ιδιαίτερα στη Γερμανία, δια την αντιμετώπιση της σπαστικότητας, με πολύ καλά έως τώρα κλινικά αποτελέσματα.
Η θεραπεία ενδείκνυται σε ασθενείς που εμφανίζουν σπαστικότητα, που εντοπίζεται κυρίως στα κάτω άκρα και προέρχεται εντοπιστικά από απομυελινωτικές βλάβες του νωτιαίου μυελού. Η κρυσταλλικής μορφής κορτιζόνη εμφανίζει την ικανότητα να διαλύεται στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό βραδέως, σε μία χρονική περίοδο 4-6 εβδομάδων, προσφέροντας στον ασθενή βελτίωση του μυϊκού τόνου για αρκετό χρονικό διάστημα.
Η θεραπεία επαναλαμβάνεται κάθε 6-8 εβδομάδες και μπορεί να διενεργείται μακροχρόνια. Εξαιτίας του επεμβατικού της χαρακτήρα, πρέπει να πραγματοποιείται σε εξειδικευμένα κέντρα του εξωτερικού, όπως η Πανεπιστημιακή Κλινική St.
Josef στο Bochum της Γερμανίας. Σε μελέτες ασθενών με ΣΚΠ, διαπιστώθηκε ύστερα από επανειλημμένες θεραπείες βελτίωση τόσο της σπαστικότητας όσο και του βαθμού αναπηρίας στην κλίμακα EDSS.
Κόπωση (Fatigue)
Οι ασθενείς με ΣΚΠ εμφανίζουν σε ποσοστό 75% αίσθημα κόπωσης, στην πορεία της ασθένειας. Η συμπτωματολογία κυριαρχεί κυρίως κατά τη διάρκεια της ημέρας, περιορίζοντας σημαντικά την ικανότητα προς εργασία και συνάμα την ποιότητα ζωής.
Συχνά παρατηρείται επιδείνωση των συμπτωμάτων κατά τις θερινές ημέρες, με την αύξηση της θερμοκρασίας. Για την αντικειμενοποίηση του βαθμού κόπωσης υπάρχουν διάφορες διεθνείς κλίμακες, όπως η Fatigue Severity scale.
Η θεραπεία συνίσταται στην αερόβια άσκηση, φυσιοθεραπεία και στη φαρμακευτική θεραπεία.
Η αερόβια άσκηση και η φυσιοθεραπεία προσφέρουν βελτίωση των λειτουργικών ελλειμμάτων, αύξηση του αισθήματος ευεξίας και εν τέλει βελτίωση της κόπωσης. Φαρμακευτικώς χρησιμοποιούνται φάρμακα όπως η αμανταδίνη, η 3,4 Diaminopyridin, η L-Καρνιτίνη και τα SSRI αντικαταθλιπτικά όπως η Escitalopram.
Νευροπαθητικός πόνος
Η εμφάνιση νευροπαθητικών πόνων σε ασθενείς με ΣΚΠ αποτελεί συχνό φαινόμενο και αφορά περίπου το 30-80% των ασθενών στην πορεία της νόσου. Οι πόνοι αυτοί προέρχονται είτε από την ασθένεια καθεαυτή (π.χ. Οπτική νευρίτιδα, Νευραλγία του τριδύμου) ή αποτελούν συνέπεια των λειτουργικών ελλειμμάτων στα πλαίσια της νόσου (π.χ.
μυϊκοί πόνοι επί σπαστικότητας, μυϊκοί σπασμοί λόγω λανθασμένης στάσης των άκρων). Στην πρώτη περίπτωση ενδέχεται να αντιμετωπιστούν πλήρως οι πόνοι με την ενδοφλέβια έγχυση κορτικοστεροοιδών, ενώ στη δεύτερη περίπτωση θεραπεία πρώτης επιλογής είναι ο συνδυασμός φυσιοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής.
Μελέτες απέδειξαν έως τώρα την αποτελεσματικότητα διαφόρων φαρμάκων όπως τα SSRI αντικαταθλιπτικά, η αμιτριπτυλίνη, τα αντιεπιληπτικά όπως η γκαμπαπεντίνη, η πρεγκαμπαλίνη, η καρβαμαζεπίνη και η τοπιραμάτη. Επί έντονου πόνου, ανθεκτικού στις κλασικές θεραπευτικές προσεγγίσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν και αυτοκόλλητα μορφίνης.
Κυστικές διαταραχές
Οι νευρογενείς διαταραχές της κύστης εμφανίζονται στα πλαίσια της ΣΚΠ σε ποσοστό έως και 80% των ασθενών. Σπανιότερα αποτελούν την πρώτη και μόνη εκδήλωση της νόσου, μαζί με άλλες διαταραχές από το αυτόνομο νευρικό σύστημα, όπως η στυτική και εντερική δυσλειτουργία.
Η συχνότερη μορφή είναι η σπαστική κύστη, οφειλόμενη σε υπερλειτουργία του εξωστήρα μυός, με αποτέλεσμα την αύξηση της συχνότητας ούρησης και την ακράτεια ούρων. Δια την θεραπεία της μορφής αυτής χρησιμοποιούνται φάρμακα όπως η Oxybutinin και η Tolterodin.
Επί δυσυνεργίας μεταξύ του εξωστήρα και του έξω σφιγκτήρα μυός της κύστης εμφανίζεται δυσκολία στην κένωση της κύστης και ακράτεια από υπερπλήρωση. Θετική επίδραση παρατηρήθηκε σε μελέτες ύστερα από χρήση μπακλοφένης από του στόματος.
Τέλος επί ατονίας της κύστης λόγω ελαττωμένης δραστηριότητας του εξωστήρα μυός, εμφανίζεται διαταραχή κένωσής της, με συνέπεια εμφάνισης υπολείμματος ούρων. Κατά αυτό τον τρόπο αυξάνεται σημαντικά ο κίνδυνος ουρολοιμώξεων.
Θεραπευτικώς μπορεί να χρησιμοποιηθούν φάρμακα όπως οι a-blocker (alfuzosin, tamsulosin) δια την χαλάρωση του σφιγκτήρα μυός και την υποβοήθηση της κένωσης της κύστης.
Σε κάθε περίπτωση, φρόνιμη θα ήταν η ουροδυναμική μελέτη της κύστης από εξειδικευμένο ουρολόγο και η μέτρηση του υπολείμματος ούρων στην κύστη μετά από ούρηση μέσω υπερηχογραφικού ελέγχου. Επί αυξημένου υπολλείματος ούρων (>100ml) συνιστάται ο αυτοκαθετηριασμός τουλάχιστον δις ημερησίως, ενώ δια την αποφυγή λοιμώξεων η χρήση ουσιών αύξησης του ph των ούρων όπως η methenamin ή η methionin.
Επί έντονων προβλημάτων κένωσης της κύστης και δυσκολίας κλασικού διουρηθρικού καθετηριασμού τελική λύση αποτελεί η τοποθέτηση ενός υπερηβικού ουροκαθετήρα.
Τελευταία εξέλιξη στον τομέα της θεραπείας των κυστικών διαταραχών από σπαστικότητα του σφικτήρα της κύστης, είναι η τοπική έγχυση Botulinumtoxin (Botox) στον εν λόγω μυ, η οποία πραγματοποιείται σε εξειδικευμένα κέντρα του εξωτερικού.
Σεξουαλικές δυσλειτουργίες
Οι ασθενείς με ΣΚΠ περιγράφουν σε ποσοστό 80%, την εμφάνιση σεξουαλικών δυσλειτουργιών, οι οποίες επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής. Οι άνδρες προσβάλλονται συχνότερα (75%) από τις γυναίκες (50%). Οι γυναίκες αναφέρουν συχνότερα μείωση της libido όπως και διαταραχές του οργασμού ή δυσπαρεύνεια.
Οι άντρες υποφέρουν συχνότερα από στυτική δυσλειτουργία και σπανιότερα από διαταραχές εκσπερμάτισης. Επιπλέον τα λειτουργικά ελλείμματα όπως η σπαστικότητα και η μυϊκή αδυναμία δυσχεραίνουν την ομαλή σεξουαλική επαφή.
Ως πρώτο θεραπευτικό μέτρο προτείνεται η αντικατάσταση των φαρμάκων που δύναται να επηρεάσουν αρνητικά τη σεξουαλική λειτουργία όπως π.χ. τα αντικαταθλιπτικά, τα νευροληπτικά και οι β-αναστολείς. Θεραπευτικώς μπορεί να χρησιμοποιηθούν το Sildenafil (Viagra), μία ώρα πριν τη σεξουαλική επαφή.
Στην θεραπευτική φαρέτρα προστέθηκαν τελευταίως το Vardenafil και το Tadalafil με μεγαλύτερη διάρκεια δράσης και λιγότερες παρανέργειες. Σημαντικός είναι ο πλήρης καρδιολογικός έλεγχος πριν την χρήση μιας ανάλογης θεραπευτικής αγωγής.
Αταξία
Στα πλαίσια της ΣΚΠ ενδέχεται, ανάλογα με την εντόπιση της βλάβης, να εμφανίσουν οι ασθενείς παραγκεφαλιδική αταξία συνοδευόμενη από τρόμο τελικού σκοπού των άκρων χειρών και δυσμετρία. Η διαταραχή αυτή εμφανίζεται έως και σε 80% των ασθενών στην πορεία της νόσου.
Η θεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει τη χρήση εργοθεραπείας και φυσιοθεραπείας, ενώ φαρμακευτικώς μπορεί να χρησιμοποιηθούν η τοπιραμάτη, η πριμιδόνη και οι β-αναστολείς.
Τελευταίως διεξάγονται μελέτες με φαρμακευτικές ουσίες όπως η κλοζαπίνη και η ριλουζόλη με ενθαρρυντικά έως τώρα αποτελέσματα. Στερεοτακτικές νευροχειρουργικές επεμβάσεις με διέγερση του θαλάμου του εγκεφάλου, βρίσκονται επίσης σε ερευνητικό στάδιο και προσφέρουν μία εναλλακτική λύση επί επίμονης αταξίας, ανθεκτικής στη φαρμακευτική αγωγή.
Διαταραχή των ανωτέρων φλοιϊκών λειτουργιών
Διαταραχή των ανωτέρων φλοιϊκών λειτουργιών παρατηρείται περίπου στο 40% των ασθενών με ΣΚΠ. Διαταραχή της συγκέντρωσης, της μνήμης, της οπτικής αντίληψης και ψυχοκινητική επιβράδυνση αποτελούν τις συχνότερα εμφανιζόμενες δυσλειτουργίες Η επιβεβαίωση της κλινικής υποψίας πραγματοποιείται μέσω ενός καλού νευροψυχολογικού ελέγχου.
Θεραπευτικώς απαιτείται η εξάσκηση της μνήμης μέσω ενός νευροψυχολόγου, ή λογοθεραπευτή ενώ φαρμακευτικώς δύναται να χρησιμοποιηθούν ουσίες από τον τομέα της θεραπείας των ανοιών όπως η ντονεζεπίλη και η μεμαντίνη.
Καταθλιπτική διαταραχή
Καταθλιπτικά συμπτώματα εμφανίζονται μέχρι και σε ποσοστό 50% των ασθενών με ΣΚΠ. Η κατάταξη της βαρύτητας των συμπτωμάτων γίνεται με βάση τα κριτήρια της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας. Η θεραπεία απαιτεί ψυχολογική υποστήριξη, ιδιαιτέρως ύστερα από την πρώτη διάγνωση της νόσου, ενώ φαρμακευτικώς δύναται να χρησιμοποιηθούν κλασικά αντικαταθλιπτικά όπως τα SSRI, οι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης και τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά.

Γράφει: Κερασνούδης Αντώνιος

Το φουμαρικό οξύ ανοίγει νέους ορίζοντες στη θεραπεία της ΣΚΠ

Tι είναι το φουμαρικό οξύ
Το φουμαρικό οξύ είναι μία χημική ουσία που εντοπίζεται στα μανιτάρια, τα βρύα και τις λειχήνες. Αποτελεί ένα χημικό παράγωγο του κύκλου του κιτρικού οξέος και χρησιμοποιείται από τα κύτταρα για να παραχθεί ενέργεια από τα τρόφιμα, με τη μορφή τριφωσφορικής αδενοσίνης (ATP).
Το ανθρώπινο δέρμα παράγει φυσικά το φουμαρικό οξύ όταν εκτίθεται στο ηλιακό φως.
Πού πρωτοχρησιμοποιήθηκε ως φάρμακο;
Το φουμαρικό οξύ πρωτοχρησιμοποιήθηκε το 1959 στη Γερμανία από το γερμανό χημικό Schweckendiek για τη θεραπεία της ψωρίασης, μίας δερματολογικής νόσου που πιθανώς προκαλείται από δυσλειτουργία στην παραγωγή του εν λόγω οξέος από το δέρμα.
Χρησιμοποιείται επίσης ως μη τοξικό μέσο όξυνσης των τροφίμων από το 1946 και σπανιότερα ως υποκατάστατο του τρυγικού οξέος.
Ποιος ο φαρμακολογικός μηχανισμός δράσης του;
Το εν λόγω φάρμακο εμφανίζει διπλή δράση, ανοσοτροποποιητική και νευροπροστατευτική. Με βάση κλινικές μελέτες στην ψωρίαση και τη ΣΚΠ, το φουμαρικό οξύ εμφανίζει την ικανότητα να προάγει τον κυτταρικό θάνατο (απόπτωση) των CD4 και CD8 Τ-λεμφοκυττάρων (κύτταρα του ανοσοποιητικού μας συστήματος), που έχουν βασικό ρόλο στο φλεγμονώδη'“καταρράκτη' της ΣΚΠ.
Επιπλέον με βάση μελέτες του ανοσολογικού εργαστηρίου της Νευρολογικής Κλινικής St. Josef του Bochum, το φάρμακο εμφανίζει και νευροπροστατευτική δράση μέσω της ενεργοπoίησης ενός αντιοξειδωτικού παράγοντα του κυττάρου (Nrf2).
Πρακτικά, μετά τη λήψη του φαρμάκου από το στόμα, ακολουθεί η υδρόλυσή του στο μεταβολίτη του (MMF) από ειδικά ένζυμα (εστεράσες). Μετά την πλήρη απορρόφησή του από το λεπτό έντερο, αλληλεπιδρά στην αιματική κυκλοφορία με κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος.
Το φάρμακο μετά την αλληλεπίδραση αυτή μεταβολίζεται περαιτέρω σε άνθρακα και νερό και τελικά αποβάλλεται κυρίως με την αναπνοή και λιγότερο με τα ούρα. Ο χρόνος ημίσειας ζωής του είναι περίπου 36ώρες και η υψηλότερη συγκέντρωση στο αίμα μετριέται 5 - 6ώρες μετά τη λήψη από το στόμα.
Ποιες οι έρευνες του φαρμάκου στη ΣΚΠ;
Η πρώτη μελέτη του φουμαρικού οξέος στη ΣΚΠ έγινε το 1996, από τους Schimrigk και συνεργάτες της πανεπιστημιακής νευρολογικής κλινικής St. Josef του Bochum, σε 10 ασθενείς με υποτροπιάζουσα-διαλείπουσα ΣΚΠ. Στη μελέτη αυτή παρατηρήθηκε σημαντική μείωση των ενεργών βλαβών της ΣΚΠ στη μαγνητική τομογραφία, ενώ στη πλειοψηφια των ασθενών παρατηρήθηκε σταθεροποίηση ή βελτίωση των νευρολογικών τους ενοχλημάτων.
Στην πορεία των ετών συνεχίστηκαν οι έρευνες παγκοσμίως σε μεγάλο αριθμό ασθενών με ΣΚΠ, οι οποίες δημοσιεύτηκαν πρόσφατα σε έγκυρα περιοδικά όπως το 'Lancet' και 'New England Journal of Medicine' (έρευνες CONFIRM, DEFINE κ.α.).
Στις μελέτες αυτές παρατηρήθηκε στην ημερήσια δοσολογία των 480mg, μείωση κατά 44-51% των κλινικών υποτροπών, 71-73% των ενεργών εστιών στη μαγνητική τομογραφία και 21% της εξέλιξης της αναπηρίας.
Ποιες οι παρενέργειες του φαρμάκου;
Οι παρενέργειες που παρατηρήθηκαν σε ασθενείς στους οποίους χορηγήθηκε το φάρμακο ήταν οι εξάψεις (flushing, 35%), τα γαστρεντερικά ενοχλήματα όπως η διάρροια (17%), η ναυτία (13%) και οι κοιλιακοί πόνοι (11%). Οι παρενέργειες αυτές παρατηρούνται κυρίως τον πρώτο μήνα θεραπείας και εν συνεχεία υποχωρούν πλήρως στην πλειοψηφία των περιπτώσεων.
Το φάρμακο αναμένεται επίσημα στην ευρωπαϊκή αγορά υπό τη μορφή χαπιού, με το όνομα BG12 το 2013. Κατά την άποψη του συγγραφέα, η ανοσοτροποποιητική και νευροπροστατευτική δράση του φουμαρικού οξεός θα το τοποθετήσει, με βάση τα παρόντα βιβλιογραφικά δεδομένα, δίπλα στα έως τώρα ενέσιμα ανοσοτροποιητικά φάρμακα (ιντερφερόνες, copaxone), ως εναλλακτική λύση για τη θεραπεία της υποτροπιάζουσας ΣΚΠ.
Λόγω της πρωτοποριακής νευροπροστατευικής του δράσης ενδέχεται να αποτελέσει, κατά την εμπειρία του υπογράφοντος, θεραπευτική επιλογή και για την πρωτοπαθώς προϊούσα ΣΚΠ. Τα αποτελέσματα αναμένονται με ενδιαφέρον τόσο από τους ασθενείς με ΣΚΠ όσο και από τους ιατρούς για να ικανοποιήσουν τη μεγάλη ανάγκη για νέες, δραστικές και ασφαλείς θεραπευτικές επιλογές από το στόμα.

Γράφει: Κερασνούδης Αντώνιος

Δοκιμάζουν φάρμακα για καρδιά, άσθμα εναντίον της σκλήρυνσης κατά πλάκας

Τρία φάρμακα για το άσθμα, την καρδιά και την ασθένεια του κινητικού νευρώνα θα δοκιμαστούν ως πιθανές θεραπείες για πάσχοντες από προχωρημένη σκλήρυνση κατά πλάκας.
Τετρακόσιοι σαράντα ασθενείς με τελικού σταδίου σκλήρυνση θα λάβουν μέρος στη σχετική κλινική μελέτη, που θα διεξαχθεί σε Αγγλία και Σκωτία, με την ελπίδα ότι θα επιβραδυνθεί η εξέλιξη της ασθένειάς τους.
Μελέτες έχουν δείξει ότι τα φάρμακα αυτά προστατεύουν τον εγκέφαλο και γι’ αυτό επελέγησαν για την μελέτη MS-SMART, όπως ονομάστηκε.
Τα τρία φάρμακα που θα δοκιμαστούν είναι η αμιλορίδη (είναι εγκεκριμένη για την αντιμετώπιση της στεφανιαίας νόσου και της υπέρτασης), η ιβουδιλάστη (φάρμακο για το άσθμα που χρησιμοποιείται στην Ιαπωνία) και η ριλουζόλη (η μοναδική θεραπεία για τη νόσο του κινητικού νευρώνα).

Συμπτώματα
Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μία νευρολογική ασθένεια, που προσβάλλει περίπου 10.000 Έλληνες. Συνήθως εμφανίζεται για πρώτη φορά σε ηλικία 20-40 ετών, με την συντριπτική πλειονότητα των ασθενών να παρουσιάζουν εξάρσεις και υφέσεις.
Η αιτία της είναι η βαθμιαία καταστροφή από τον ίδιο τον οργανισμό της μυελίνης ουσίας - της προστατευτικής «μόνωσης» που περιβάλλει και προστατεύει τις νευρικές ίνες του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, με συνέπεια να διαταράσσεται ηεπικοινωνία των νευρικών κυττάρων μεταξύ τους και να αναπτύσσονται τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της νόσου.
Τα συμπτώματα αυτά παρουσιάζουν διαφορές από ασθενή σε ασθενή. Τα πιο συνηθισμένα είναι αδυναμία στο ένα ή περισσότερα άκρα (εμφανίζεται στο 40% των ασθενών), διαταραχή όρασης στο ένα μάτι (εμφανίζεται στο 22% των ασθενών) και παραισθησίες (21% των ασθενών).
Επιπλέον, μπορεί να εμφανιστούν διπλωπία (12% των ασθενών βλέπουν τα πάντα διπλά), ενώ λιγότερο συχνά (στο 5%) παρατηρείται ίλιγγος, καυσαλγία και αίσθημα ηλεκτρικής εκκένωσης στην σπονδυλική στήλη και τα πόδια, νευραλγία τριδύμου (στο πρόσωπο), παροξυσμικά συμπτώματα και δυσαρθρία.
Αν και υπάρχουν θεραπείες που βοηθούν σημαντικά τους ασθενείς στα πρώτα της στάδια, οι επιλογές για τις εξελιγμένες μορφές της είναι περιορισμένες.

Η νέα μελέτη
Επιστήμονες από τη Βρετανία εξέτασαν τις δημοσιευμένες μελέτες για τα φάρμακα που ενδέχεται να προστατεύουν τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου, και εστιάσθηκαν στα τρία προαναφερθέντα, διότι μικρές μελέτες έδειξαν πως ενδεχομένως μπορεί να βοηθήσουν τους πάσχοντες από προχωρημένη σκλήρυνση κατά πλάκας.
Η μελέτη MS-SMART θα διεξαχθεί σε κέντρα του Λονδίνου, του Εδιμβούργου και άλλων βρετανικών πόλεων.
Όπως εξήγησε στο BBC ο δρ Τζέρεμι Τσάταγουεϊ, νευρολόγος στο University College του Λονδίνου (UCL), τα τρία φάρμακα επελέγησαν επειδή είχαν τα πιο ενθαρρυντικά αποτελέσματα.
Επειδή εξάλλου ήδη χρησιμοποιούνται ευρέως για άλλα νοσήματα, επιταχύνεται η διαδικασία εξεύρεσης μιας θεραπευτικής λύσης για άτομα για τα οποία προς το παρόν δεν υπάρχει θεραπεία.
Στο πλαίσιο της μελέτης, τα τρία φάρμακα θα δοκιμαστούν σε σύγκριση με μία ανενεργό ουσία (ψευδοφάρμακο).
Την μελέτη χρηματοδοτούν το Ιατρικό Ερευνητικό Συμβούλιο (MRC) της Βρετανίας και η Εταιρεία Σκληρύνσεως κατά Πλάκας (MSS) της χώρας.


Πηγή : Web Only

Νέα προσέγγιση για την αποκατάσταση βλαβών στη Σκλήρυνση κατά Πλάκας

Έρευνα που έγινε με την συγχρηματοδότηση της MS Society ανοίγει την προοπτική για την δημιουργία φαρμακευτικής αγωγής για την αποκατάσταση βλαβών που προκαλούνται από τη σκλήρυνση κατά πλάκας. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ένα μόριο που είναι ικανό να διεγείρει τα βλαστικά κύτταρα του ίδιου του σώματος με σκοπό την επιδιόρθωση της μυελίνης. Μέχρι τώρα δεν έχουν υπάρξει θεραπείες που να μπορούν να αποκαταστήσουν τις βλάβες που προκαλούνται από την ΣΚΠ.

Οι ερευνητές ελπίζουν ότι αυτό, καθώς επίσης και άλλα ευρήματα, θα οδηγήσει σε μια θεραπεία για τους ανθρώπους με σκλήρυνση κατά πλάκας μέσα στα επόμενα 10-15 χρόνια.

Τί έδειξε η μελέτη;

Η μελέτη επικεντρώθηκε σε ένα συγκεκριμένο σύνολο βλαστικών κυττάρων στον εγκέφαλο που μπορούν να μετατραπούν σε ολιγοδενδροκύτταρα – τα οποία με τη σειρά τους παράγουν μυελίνη. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όταν μια πρωτεΐνη που ονομάζεται Axin 2 υπήρχε στα βλαστικά κύτταρα, αυτά μπορούσαν να μετατραπούν σε ολιγοδενδροκύτταρα.

νευρικό κύτταρο

Αλλά αυτή η πρωτεΐνη μπορεί να υποβαθμιστεί μέσα στα κύτταρα και συνεπώς δεν είναι πάντα παρούσα – και όταν λείπει, τα βλαστικά κύτταρα δεν μπορούν να εξελιχθούν σε ολιγοδενδροκύτταρα. Οι ερευνητές έπρεπε να βρουν έναν τρόπο να εξασφαλίσουν ότι η Axin 2 θα ήταν παρούσα σε αυτά τα βλαστοκύτταρα. Το έκαναν αυτό χρησιμοποιώντας ένα μόριο που ονομάζεται XAV939 για τη σταθεροποίηση της πρωτεΐνης κατά τη διάρκεια δοκιμών στο εργαστήριο.
Βρέθηκε ότι ήταν αποτελεσματικό στη διασφάλιση της μετατροπής των βλαστικών κύτταρων σε ολιγοδενδροκύτταρα, προσφέροντας την ελπίδα ότι το μόριο θα μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη ενός φαρμάκου που αναπαράγει το αποτέλεσμα των κλινικών δοκιμών.
Ο Δρ Steve Fancy, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης δήλωσε: «Το έργο αυτό προσδιορίζει την Axin 2 ως ένα μόριο που φαίνεται να είναι σημαντικό για την αποκατάσταση της μυελίνης. Η ελπίδα μας είναι ότι θα είμαστε σε θέση να χρησιμοποιήσουμε αυτή τη γνώση για την ανάπτυξη θεραπειών που θα επιδιορθώνουν τις βλάβες που προκαλούνται από σκλήρυνση κατά πλάκας.»

Η στροφή προς μια πιο αποτελεσματική θεραπεία

Η εργασία, που δημοσιεύθηκε στις 26/6/2011 στο περιοδικό Nature Neuroscience, χρηματοδοτήθηκε από τις ΗΠΑ και τις MS Societies στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ υλοποιήθηκε από επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο (UCSF) και το Πανεπιστήμιο του Cambridge.
Την μελέτη διεύθυνε ο Dr. David Rowitch, του Κέντρου Έρευνας Βλαστοκυττάρων και Αναγεννητικής Ιατρικής UCSF Eli & Edyth, μαζί με το Ιατρικό Ινστιτούτο Howard Hughes.
Τα σημερινά αποτελέσματα βασίζονται σε μια πρωτοποριακή έρευνα που δημοσιεύθηκε πέρυσι από τα δύο μεγαλύτερα επενδυτικά κέντρα της MS Society, το Cambridge Centre for Myelin Repair και το Edinburgh Centre for Translational Research, η οποία έδειξε ότι στοχεύοντας σε ένα διαφορετικό μόριο προωθείται η επιδιόρθωση της μυελίνης σε εργαστηριακά μοντέλα σκλήρυνσης κατά πλάκας.
Η δεύτερη αυτή ανακάλυψη αυξάνει τις πιθανότητες οι ερευνητές να είναι σε θέση να μεταφράσουν τα ευρήματά τους σε θεραπείες για την αποκατάσταση της μυελίνης σε άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας.
O Ρόμπιν Φράνκλιν, καθηγητής νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, ο οποίος συμμετείχε στην συγγραφή της μελέτης, δήλωσε: «Προς το παρόν δεν υπάρχουν θεραπείες που να επιτυγχάνουν την αποκατάσταση της μυελίνης στη σκλήρυνση κατά πλάκας, είναι ένας κρίκος που λείπει στη θεραπεία της πάθησης.
Η ανακάλυψη αυτή σημαίνει ότι τώρα έχουμε πιο αξιόπιστες ευκαιρίες για να προωθήσουμε την αναδόμηση της μυελίνης, που είναι ένα πραγματικά ελπιδοφόρο βήμα προς τα εμπρός. Οι προσπάθειές μας θα πρέπει τώρα να επικεντρωθούν στη μετάφραση αυτών των ευρημάτων σε θεραπείες για ανθρώπους με ΣΚΠ».
Τον Απρίλιο του 2011 η MS Society δεσμεύτηκε για την χρηματοδότηση επιπλέον £2.100.000, για τα επόμενα 5 χρόνια, της ομάδας του καθηγητή Φράνκλιν και των συνεργατών του στοCambridge Centre for Myelin Repair για να συνεχίσουν το έργο τους.

Τί λέει η MS Society;

Ο Δρ Doug Brown, επικεφαλής της βιοϊατρικής έρευνας της MS Society είπε: «Η επιδιόρθωση της μυελίνης έχει μια πραγματική προοπτική στην πρόληψη ή ακόμα και την αντιστροφή των συνεπειών της ΣΚΠ. Έχουμε επενδύσει σημαντικά στην έρευνα για την αποκατάσταση της μυελίνης τα τελευταία χρόνια και είμαστε στην ευχάριστη θέση να βλέπουμε ότι αυτό αρχίζει σιγά-σιγά και αποδίδει.
Είμαστε ενθουσιασμένοι που αυτή η δουλειά φαίνεται να κατευθύνεται προς κλινικές δοκιμές και είμαστε αισιόδοξοι ότι αυτό θα οδηγήσει σε μια νέα μορφή θεραπείας για τα άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας μέσα στα επόμενα 10-15 χρόνια.»
Πηγή: mssociety.org.uk
Απόδοση: Γεωργία Φύκα, Κοινωνική Λειτουργός

Η έγκαιρη θεραπεία κάνει τη διαφορά στη σκλήρυνση κατά πλάκας

Η έναρξη της θεραπείας για τη σκλήρυνση κατά πλάκας αμέσως μετά τα πρώτα συμπτώματα, ακόμα και αν η διάγνωση δεν είναι βεβαία αλλά πιθανή, μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξή της, σύμφωνα με νεότερα ευρήματα που παρουσιάσθηκαν στο πρόσφατο συνέδριο της Αμερικανικής Ακαδημίας Νευρολογίας.

Nέα φάρμακα για τη σκλήρυνση κατά πλάκας

Ερευνητές του αμερικανικού Ινστιτούτου Ερευνών Scripps της Καλιφόρνια, μεταξύ των οποίων δύο Έλληνες, εντόπισαν μια ομάδα ουσιών που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί μελλοντικά εναντίον της σκλήρυνσης κατά πλάκας.

Αντίθετα με τα υπάρχοντα φάρμακα που καταστέλλουν την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, οι εν λόγω ουσίες ενισχύουν τον αριθμό των προδρόμων κυττάρων, τα οποία στη συνέχεια είναι δυνατό να αποκαταστήσουν τα κατεστραμμένα από την ασθένεια νεύρα.

Μια από τις ουσίες, η βενζτροπίνη, χρησιμοποιείται ήδη ως φάρμακο κατά της νόσου Πάρκινσον και οι δοκιμές σε ποντίκια με πολλαπλή σκλήρυνση έδειξαν ότι αυτά θεραπεύτηκαν. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Χημείας Λιουκ Λέρσον, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature», σχεδιάζουν ήδη την πρώτη κλινική δοκιμή σε ανθρώπους. Στην ερευνητική ομάδα συμμετέχουν οι ελληνικής καταγωγής Αργύριος Θεοφιλόπουλος (πρόεδρος του Τμήματος Ανοσολογίας και Μικροβιακής Επιστήμης του Scripps) και Κώστας Λυσιώτης (Τμήμα Χημείας του Scripps - πλέον έχει μετακινηθεί στο Ιατρικό Κολέγιο Weill του Πανεπιστημίου Κορνέλ της Ν. Υόρκης).

Πάντως, οι ερευνητές ανέφεραν ότι η βενζτροπίνη, ανάλογα με τη δοσολογία της, εμφανίζει παρενέργειες. Γι’ αυτό θα πρέπει πρώτα να βρεθεί μια δόση ασφαλής για τους ασθενείς με σκλήρυνση, μια αυτοάνοση πάθηση του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, η οποία πλήττει πάνω από μισό εκατομμύριο ανθρώπους στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ και περισσότερους από δύο εκατομμύρια παγκοσμίως. Η αιτιολογία της ουσιαστικά παραμένει άγνωστη, ενώ ο αριθμός των γυναικών που πάσχουν από τη νόσο είναι διπλάσιος από αυτόν των ανδρών.

Η ασθένεια ωθεί τα κύτταρα Τ του ανοσοποιητικού συστήματος να στρέφονται κατά του οργανισμού, προκαλώντας χρόνια φλεγμονή και τελικά καταστροφή της μυελίνης, του μονωτικού περιβλήματος γύρω από τα νεύρα, με συνέπεια ο εγκέφαλος να χάνει την ικανότητα σωστής μετάδοσης και λήψης των μηνυμάτων - σημάτων του. Τα αρχικά συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν αδυναμία των άκρων, κόπωση, προβλήματα όρασης, δυσκολία ομιλίας, απώλεια μνήμης, κατάθλιψη κ.ά.

Οι τρέχουσες θεραπείες, όπως η ιντερφερόνη βήτα, επιχειρούν να καταστείλουν την επίθεση του ανοσοποιητικού συστήματος, αλλά συνήθως είναι μόνο εν μέρει αποτελεσματικές και, επιπλέον, μπορεί να έχουν παρενέργειες.

Η νέα θεραπευτική προσέγγιση ακολουθεί έναν εναλλακτικό δρόμο, προσπαθώντας να αποκαταστήσει μια κατηγορία νευρικών κυττάρων, τα ολιγοδενδροκύτταρα. Οι ερευνητές αναζήτησαν ουσίες που να μπορούν να αυξήσουν τον αριθμό αυτών των αναγεννητικών κυττάρων και θεωρούν ότι βρήκαν μερικές, με σημαντικότερη τη βενζτροπίνη.

Οι δοκιμές στα πειραματόζωα έδειξαν ότι η συγκεκριμένη ουσία εμφάνισε ισχυρή δράση κατά της σκλήρυνσης, ενώ υπήρξε αποτελεσματική και στη θεραπεία των συμπτωμάτων της νόσου μετά την εμφάνισή τους. Επίσης, η ουσία μπορεί να συνδυάζεται αποτελεσματικά με τα υπάρχοντα φάρμακα κατά της σκλήρυνσης.

Πηγή: ΑΠΕ

ΣΚΠ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΔΙΛΙΜΜΑΤΑ

https://app.box.com/embed/ti55prf8b1bl7me.swf

ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ

https://app.box.com/embed/qd231tfbl4xxf9j.swf

Έχω σκλήρυνση κατά πλάκας: Τι μπορώ να περιμένω

Η διάγνωση της σκλήρυνσης κατά πλάκας (ΣΚΠ) έρχεται συνήθως σε μια φάση της ενήλικης ζωής κατά την οποία οι ασθενείς ασχολούνται με τον οικογενειακό προγραμματισμό και αντικρίζουν με αισιοδοξία το μέλλον. Με το άκουσμα της διάγνωσης γεννώνται απορίες, σχετικά με τη συχνότητά της, την αιτία της, την κληρονομικότητα και την πορεία της, δημιουργώντας συχνά ανασφάλεια εμπρός στα αναπάντητα ερωτήματα.
Στην αυγή του 21αιώνα ωστόσο, οι νεώτερες μελέτες και θεραπευτικές εξελίξεις προσφέρουν μία νότα αισιοδοξίας για το μέλλον. Tα συχνότερα ερωτήματα που τριγυρίζουν το μυαλό του πάσχοντος είναι:
Τι είναι η σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ);
Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μία χρόνια φλεγμονή του κεντρικού νευρικού συστήματος (εγκέφαλος και νωτιαίος μυελός) η οποία χαρακτηρίζεται από καταστροφή του περιβλήματος των νεύρων (μυελίνη). Η βλάβη του περιβλήματος οδηγεί σε δυσλειτουργία των νεύρων και στην πρώτη εκδήλωση της νόσου.
Ποια είναι η αιτία της ΣΚΠ;
Η αιτία της νόσου παραμένει έως και σήμερα ένας άλυτος γρίφος της σύγχρονης ιατρικής. Τα σημερινά επιστημονικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι πρόκειται για μία διαταραχή του αμυντικού συστήματος του οργανισμού (ανοσοποιητικό σύστημα) σε γενετικά προδιατεθειμένα άτομα.
Η διαταραχή αυτή προκαλείται πιθανώς από λοιμώξεις που συμβαίνουν κατά την πορεία της ζωής (κυρίως ιογενείς) και οι οποίες οδηγούν στη δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Εξαιτίας της δυσλειτουργίας αυτής αναγνωρίζονται οι ιδίες δομές του οργανισμού (νεύρα) ως ξένες και ξεκινά η διαδικασία εξουδετέρωσής τους με την παραγωγή της φλεγμονώδους αντίδρασης.
Η καταστροφή αυτή λαμβάνει χώρα στο περίβλημα των νεύρων (μυελίνη) και οδηγεί ανάλογα με την εντόπιση της σε αντίστοιχα συμπτώματα.
Ποια είναι τα συμπτώματα της ΣΚΠ;
Τα συμπτώματα της ΣΚΠ διαφέρουν από ασθενή σε ασθενή και εξαρτώνται από το τμήμα του νευρικού συστήματος που έχει προσβληθεί. Συχνότερα παρατηρείται:

• θόλωση της όρασης από φλεγμονή του οπτικού νεύρου (οπτική νευρίτιδα),
• διαταραχή της κινητικότητας ή της αισθητικότητας με εμφάνιση παραλύσεως, αύξησης του μυϊκού τόνου (σπαστικότητα) ή μουδιάσματος ενός ή περισσοτέρων άκρων,
• διαταραχή της ισορροπίας (αταξία) ή της ομιλίας (αφασία, δυσαρθρία),
• ακράτεια ούρων ή στυτική δυσλειτουργία από προσβολή του αυτόνομου νευρικού συστήματος.

Ποιες είναι οι μορφές της νόσου και ποια η πρόγνωσή τους;
Οι συχνότερες μορφές της νόσου είναι:

• η υποτροπιάζουσα (85% των ασθενών), κατά την οποία ο πάσχων εμφανίζει περιόδους εξάρσεων και υφέσεων, με ξαφνική εμφάνιση νέων ενοχλημάτων ή επιδείνωση των ήδη γνωστών. Το 65% των ασθενών αυτών μεταπίπτει στην πορεία της νόσου σε προοδευτική επιδείνωση, με μόνιμα νευρολογικά συμπτώματα που προκαλούν αναπηρίες ( δευτεροπαθώς προϊούσα μορφή). Αντίθετα, το 20% θα παρουσιάσει την πρώτη δεκαετία της νόσου ελαφρές μόνο εξάρσεις με μακρά διαστήματα υφέσεων και εμφάνιση ελάχιστης αναπηρίας ( καλοήθης μορφή).
• η πρωτοπαθώς προϊούσα (15% των περιπτώσεων) με προϊούσα επιδείνωση της νόσου με την πάροδο της ηλικίας, χωρίς σαφείς περιόδους εξάρσεων και υφέσεων.
• κεραυνοβόλος μορφή (νόσος του Marburg , <1%) με εκρηκτική έναρξη, βαριά νευρολογικά ελλείμματα και ταχεία εξέλιξη της αναπηρίας.

Είναι η ΣΚΠ κληρονομική;
Η ΣΚΠ δεν θεωρείται κληρονομική νόσος, δηλαδή δεν ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες κληρονομικότητας. Ωστόσο, σε μελέτες σε ασθενείς έχει διαπιστωθεί οικογενειακή προδιάθεση. Συγκεκριμένα, ο κίνδυνος νόσησης από ΣΚΠ στον γενικό πληθυσμό, αν και οι δύο γονείς είναι υγιείς, είναι περίπου 0,1%.
Ο κίνδυνος αυτός αυξάνεται σε 3%, αν ο ένας γονέας πάσχει ήδη από ΣΚΠ, ενώ σε διδύμους με πανομοιότυπο γενετικό υλικό, η πιθανότητα ο/η δίδυμος/η, αδελφός/ή ενός ατόμου με σκλήρυνση κατά πλάκας να νοσήσει από αυτή είναι 30%.
Ποια η θεραπεία της ΣΚΠ;
Αιτιολογική θεραπεία της ΣΚΠ δυστυχώς δεν έχει ανακαλυφθεί έως σήμερα. Η θεραπευτική αντιμετώπιση αφορά την αποτροπή των εξάρσεων της νόσου, με τη χρήση ανοσοτροποιητικών φαρμάκων και τη στοχευμένη συμπτωματική θεραπεία για τη βελτίωση των νευρολογικών ελλειμμάτων.
Θεραπευτικά ‘όπλα’ αποτελούν η εντατική φυσιοθεραπεία, λογοθεραπεία και εργοθεραπεία όπως και η χρήση εγκεκριμένων φαρμάκων για τη βελτίωση της αναπηρίας και της ποιότητας ζωής του ασθενούς. Νεώτερες εξελίξεις αποτελούν η εφαρμογή Botox στους μύες και η έγχυση κορτιζόνης σε κρυσταλλική μορφή στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό για τη βελτίωση της αύξησης του μυϊκού τόνου (σπαστικότητα), ενώ η γενετική θεραπεία και η χρήση βλαστοκυττάρων με έγχυση στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό βρίσκονται ακόμη σε ερευνητικό στάδιο.

Γράφει: Κερασνούδης Αντώνιος

Σκλήρυνση κατά πλάκας: Φυσικοθεραπευτική αντιμετώπιση

Τι είναι η σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ):
Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μια χρόνια νευρολογική πάθηση του ΚΝΣ. Προσβάλει διάφορα μέρη του ΚΝΣ όπως το πυραμιδικό σύστημα, την παρεγκεφαλίδα, τον νωτιαίο μυελό και σπανιότερα τα περιφερικά νεύρα.

Όπως μαρτυρεί και το όνομα της νόσου, καταστρέφεται η μυελίνη που περιβάλει τα νεύρα, η οποία αντικαθιστάται από τον ουλώδη ιστό όπου και δημιουργεί μικρές πλάκες κατά μήκος του εγκεφαλονωτιαίου άξονα. Προσβάλλει συνήθως τις ηλικίες 20 - 40 ετών. Για τη σωστή και ολοκληρωμένη θεραπεία της νόσου συγκροτείται ομάδα αποκατάστασης από ιατρό, φυσικοθεραπευτή, ψυχολόγο, διαιτολόγο, εργοθεραπευτή, νοσηλευτή και κοινωνικό λειτουργό.

Ο κύριος ρόλος της φυσικοθεραπείας στη ΣΚΠ είναι:
•Η βελτίωση της κατάστασης των συμπτωμάτων της πάθησης ( αποκατάσταση των παραμορφώσεων )
•Η δυνατότητα αυτοεξυπηρέτησης του ασθενούς
•Η αύξηση ή διατήρηση της υπάρχουσας λειτουργικής ικανότητας του ασθενούς
•Η αναστολή ή καθυστέρηση ή πρόληψη της ανάπτυξης δευτεροπαθών επιπλοκών
•Η καλή φυσική κατάσταση του ασθενούς

Φυσικοθεραπευτική αντιμετώπιση σε ασθενή με ΣΚΠ με αταξία:
Κινητική αταξία είναι η διαταραχή της ισορροπίας και του συντονισμού των κινήσεων με μυϊκή ατονία που οφείλεται σε παρεγκεφαλιδική βλάβη. Ο φυσικοθεραπευτής θα δώσει μεγάλη βαρύτητα στη σταθεροποίηση της θέσης και ιδιαίτερα του κορμού του ασθενή με πρόγραμμα για το μυϊκό σύστημα. Χρησιμοποιείται η τεχνική της αντίστροφης σταθεροποίησης (PNF) στην οποία γίνεται εφαρμογή εναλλακτικών ισοτονικών συσπάσεων ώστε να προκληθεί αρκετή αντίσταση και να εμποδίσει ο φυσικοθεραπευτής την κίνηση. Έτσι προκαλείται αύξηση της σταθερότητας, της ισορροπίας και της μυϊκής δύναμης. Η τεχνική PNF συνδυάζει κίνηση της ωμοπλάτης και της λεκάνης ταυτόχρονα σε πλάγια θέση καθώς και το ρολλάρισμα. Η αταξία στις κινήσεις των άκρων αντιμετωπίζεται με εφαρμογή βαρών γύρω από τον καρπό και την ποδοκνημική. Επίσης, γίνεται χρήση των ασκήσεων FRANKEL όπου ο ασθενής εκτελεί συγκεκριμένες ασκήσεις πολλές φορές την κάθε μία ενώ χρησιμοποιεί την όραση και την ακοή του.

Φυσικοθεραπευτική αντιμετώπιση μυϊκής αδυναμίας σε ασθενή με ΣΚΠ:
Σ' αυτήν την περίπτωση ο μυς του ασθενούς θα πρέπει να υπερνικήσει τη σπαστικότητα των ανταγωνιστικών μυών και όχι απαραίτητα τη βαρύτητα για να εκτελέσει μια κίνηση. Η μυϊκή αδυναμία εξάλλου προκαλεί κόπωση. Οι ασκήσεις με βάρη αυξάνουν την σπαστικότητα των μυών και προκαλεί κόπωση. Με επιφύλαξη ο φυσικοθεραπευτής μπορεί να κάνει ασκήσεις με βάρη των 2 - 3 σετ οι οποίες θα περιλαμβάνουν 8 - 10 επαναλήψεις η κάθε άσκηση και σε διάστημα 2 -3 εβδομάδων να αυξήσει το βάρος 0,5 - 1 kg 1 - 2 φορές. Πριν από την άσκηση πρέπει να γίνονται ασκήσεις με διατάσεις για να μειώνεται η σπαστικότητα των μυών και να αυξάνεται η ελαστικότητα.

Φυσικοθεραπευτική αντιμετώπιση σε ασθενή με ΣΚΠ με σπαστικότητα:
Ο φυσικοθεραπευτής εφαρμόζει ασκήσεις - διατάσεις στον ασθενή στις αρθρώσεις και μυϊκές ομάδες που έχουν προσβληθεί. Η ήπια παρατεταμένη διάταση συντελεί σημαντικά στην ελάττωση της σπαστικότητας , της κυκλοφορικής στάσης και προλαμβάνει τις συσπάσεις του μυ. Η διάταση θα πρέπει να διατηρείται στο σημείο που την ανέχεται ο ασθενής, δε θα πρέπει να ξεπερνά τα όρια του πόνου και καλό θα είναι ο ασθενής να παραμένει στη θέση διάτασης για 1 - 2 λεπτά. Τις διατάσεις μπορεί να τις εκτελέσει και μόνος του ενεργητικά.

Ασκήσεις αποκατάστασης καλής φυσικής κατάστασης του ασθενούς με ΣΚΠ:
Με τον όρο φυσική κατάσταση εννοούμε τη φυσιολογική λειτουργική ικανότητα του ανθρώπου η οποία εξασφαλίζει μια ανώτερη ποιότητα ζωής. Οι μη περπατικοί άνθρωποι επιβαρύνουν το καρδιαγγειακό και αναπνευστικό σύστημα με αποτέλεσμα να αυξάνεται η μυϊκή αδυναμία και όχι μόνο. Συνιστάται αερόβια άσκηση για όλους τους ασθενής η οποία δε θα πρέπει να κουράζει τον ασθενή και να του προκαλεί αναπνευστική δυσχέρεια. Η αερόβια άσκηση θα περιλαμβάνει περπάτημα, τρέξιμο, κολύμβηση και ποδήλατο. Πριν από την άσκηση θα πρέπει να γίνεται προθέρμανση και στο τέλος χαλάρωση.

Έλενα Περλεπέ,
Βοηθός Φυσικοθεραπευτή

Συνδέουν το παστεριωμένο γάλα με την αύξηση των κρουσμάτων της σκλήρυνσης κατά πλάκας! Τι έδειξε πρωτοποριακή μελέτη της Νευρολογικής Κλινικής του ΠΑΓΝΗ στον πληθυσμό της Κρήτης

Συνδέουν το παστεριωμένο γάλα με την αύξηση των κρουσμάτων της σκλήρυνσης κατά πλάκας!

Τι έδειξε μελέτη της Νευρολογικής Κλινικής του ΠΑΓΝΗ στον πληθυσμό της Κρήτης

Τη δραματική αύξηση, έχει σχεδόν εξαπλασιαστεί, της σκλήρυνσης κατά πλάκας στον πληθυσμό της Κρήτης τα τελευταία 30 χρόνια και την συσχέτισή της με την κατανάλωση παστεριωμένου εισαγόμενου αγελαδινού γάλακτος από τους πάσχοντες, αποκαλύπτει μεγάλη μελέτη της Νευρολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Κρήτης που δημοσιεύθηκε στο κορυφαίο διεθνές επιστημονικό περιοδικό “Neurology” και παρουσιάζεται σε επιστημονικό συνέδριο που πραγματοποιείται στην Αγία Πελαγία.

Όπως είπε στην “Π” ο καθηγητής Νευρολογίας Ανδρέας Πλαϊτάκης, επικεφαλής της μελέτης, το συμπέρασμα αυτό υποστηρίζεται και από άλλες μελέτες που έχουν γίνει διεθνώς, τονίζοντας ότι υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες που σχετίζονται με την ασθένεια.

Η εργασία που θα παρουσιαστεί στο διεθνές συνέδριο από την διδακτορική φοιτήτρια Δήμητρα Κοτζαμάνη, αφορά σε πάνω από 600 περιστατικά σκλήρυνσης κατά πλάκας που ταυτοποιήθηκαν στον κρητικό πληθυσμό από το 1980 μέχρι το 2008 και υπογράφεται από τους Δήμητρα Κοτζαμάνη, Πάνου Θεοδώρα, Μαστοροδήμο Βασίλειο, Τσαγκουρνισάκη Μηνά, Νικολακάκη Ελένη, Σπανάκη Κλέανθη και Ανδρέα Πλαϊτάκη.

Τι αποκάλυψε

η έρευνα

Η μελέτη αποκάλυψε ότι η συχνότητα της ΣΚΠ αυξήθηκε δραματικά στην Κρήτη την τελευταία τριαντακονταετία (από 1.5 περιστατικά σε 100,000 κατοίκους τον χρόνο το 1980 στα 6.0 περίπου περιστατικά ανά 100,000 ανά έτος το 2008), ιδιαίτερα μεταξύ των γυναικών που κατοικούσαν σε αστικά κέντρα του νησιού ή που είχαν μετακινηθεί σε νεαρή ηλικία από την ύπαιθρο στις πόλεις. Η συχνότητα της ΣΚΠ ήταν σημαντικά μικρότερη στις αγροτικές περιοχές της Κρήτης, όπου δεν υπήρξε η δραματική αύξηση στις γυναίκες που παρατηρήθηκε στα αστικά κέντρα.

Ο καθηγητής ανέφερε:

“ Μία μοναδική πρωτοτυπία της μελέτης μας σε διεθνές επίπεδο ήταν ότι συγκρίναμε τους ασθενείς με ΣΚΠ όχι μόνον με δείγμα πληθυσμού της Κρήτης παρόμοιας ηλικίας, φύλου και τόπου κατοικίας (μάρτυρες), αλλά και με την γεννεά των γονέων των ασθενών με ΣΚΠ, στην οποία η νόσος ήταν σχεδόν άγνωστη.

Η σύγκριση αυτή με τους γονείς αποκάλυψε σημαντικότατες αλλαγές που σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια μιας μόνο γενιάς. Οι αλλαγές αυτές που περιλαμβάνουν τις συνθήκες διαβίωσης των γονέων (κατοικία και εργασία κατά κύριο λόγο στην ύπαιθρο, μικρό ποσοστό καπνίσματος στις μητέρες, κατανάλωση φρέσκου γάλακτος από τα κατοικίδια ζώα -κυρίως αίγας, πολυμελείς οικογένειες και τεκνοποίηση σε νεαρότερη ηλικία) συνιστούν προστατευτική επίδραση. Οι περισσότερες από αυτές τις διαφορές, αλλά σε μικρότερο βαθμό, παρατηρήθηκαν όταν οι ασθενείς με ΣΚΠ συγκρίθηκαν με την ομάδα ελέγχου (μάρτυρες), που επιλέχθηκε τυχαία από τον κρητικό πληθυσμό, όπως αναφέρθηκε ανωτέρω. Έτσι, σε σύγκριση με τους μάρτυρες, οι ασθενείς με ΣΚΠ διέμειναν μικρότερο χρονικό διάστημα σε χωριά πριν από τη μετακίνησή τους στα αστικά κέντρα, οι γυναίκες ασθενείς με ΣΚΠ κάπνιζαν πολύ πιο συχνά, έπιναν αλκοόλ και έπαιρναν αντισυλληπτικά. Επίσης η κατάλωση φρέσκου γάλακτος αίγας φαίνεται ότι έπαιξε προστατευτικό ρόλο στους μάρτυρες.

Πώς το γάλα

σχετίζεται με τη νόσο

Πώς όμως η πηγή του γάλακτος μπορεί να σχετίζεται με την ασθένεια;

Σε σύγκριση με το γάλα από βοοειδή, η σύνθεση πρωτεΐνης του αιγοπρόβειου γάλακτος προσομοιάζει περισσότερο με εκείνη του ανθρωπίνου γάλακτος. Επίσης προηγούμενες μελέτες έδειξαν ότι η σύνθεση πρωτεΐνης του αιγοπρόβειου γάλακτος είναι διαφορετική από εκείνη του αγελαδινού γάλακτος και ότι η παστερίωση του τελευταίου αυξάνει την πιθανότητα ενεργοποίησης του ανοσοποητικού συστήματος. Επιπλέον, το φρέσκο γάλα, εν σχέσει με το παστεριωμένο, τροποποιεί τη μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου, ενώ είναι γνωστό ότι τα βακτήρια της εντερικής χλωρίδας περιέχουν πρωτεΐνες που προσομοιάζουν με αυτές της μυελίνης του νευρικού συστήματος του ανθρώπου και ως εκ τούτου μπορεί να ευαισθητοποιήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα για να προσβάλλει το νευρικό. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται μοριακή μιμική και είναι γνωστό ότι αποτελεί μηχανισμό που έχει ενοχοποιηθεί στην πρόκληση αυτοάνοσων νοσημάτων, καθώς το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού μπορεί να αναγνωρίσει δικά του συστατικά ως ξένα (λόγω ομοιότητας) και να κινητοποιηθεί ώστε να τα καταστρέψει.

Οι παρατηρήσεις αυτές ενισχύονται από δεδομένα που δείχνουν ότι η κατανάλωση του αγελαδινού γάλακτος είναι σχετικά υψηλή στις βιομηχανικές χώρες και ότι υπάρχει σημαντική συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης αγελαδινού γάλακτος και της σκλήρυνσης κατά πλάκας.

Πάνω από το 90% των ασθενών

έπιναν εισαγόμενο αγελαδινό γάλα

Η μελέτη έδειξε ότι οι παππούδες και οι γιαγιάδες των ασθενών με ΣΚΠ έπιναν σχεδόν αποκλειστικά γάλα της αίγας, ενώ περίπου 50% των παιδιών τους (δηλαδή οι γονείς των ασθενών με ΣΚΠ) έπιναν γάλα της αίγας. Αντίθετα, για πάνω από 90% των ασθενών με ΣΚΠ, η πηγή του γάλακτος ήταν το παστεριωμένο εισαγόμενο βόειο γάλα (μόνο το 2-5% έπιναν το τοπικό γάλα κατα την εκδήλωση της νόσου).

Ο κ. Πλαϊτάκης μιλώντας στην “Π” υπογράμμισε:

“Πιστεύουμε ότι η παρατήρηση μας, ότι η μετάβαση από το φρέσκο γάλα της αίγας στο παστεριωμένο αγελαδινό γάλα, σχετίζεται με την αύξηση της ΣΚΠ στην Κρήτη, είναι πολύ σημαντική για να αποτελέσει αφετηρία για νέες ερευνητικές προσπάθειες, όπως τονίζεται στα highlights του NEUROLOGY, το οποίο επέλεξε να προβάλει την εργασία μας ανάμεσα στις πιο σημαντικές εργασίες που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό”.

Άλλοι παράγοντες που σχετίζονται

με τη νόσο

Εκτός από την προέλευση του γάλακτος, η σύγκριση των ασθενών με ΣΚΠ με τους γονείς τους και με τα υγιή άτομα από τον κρητικό πληθυσμό ανέδειξε και παράγοντες που πιθανά σχετίζονται με τη νόσο:

1) το κάπνισμα αυξήθηκε δραματικά στις γυναίκες σε σχέση με την προηγούμενη γενιά, ενώ τόσο οι γυναίκες όσο και οι άνδρες ασθενείς καπνίζανε περισσότερο σε σχέση με τις γυναίκες και τους άνδρες της ομάδας ελέγχου.

2) Οι γυναίκες ασθενείς χρησιμοποιούσανε συχνότερα αντισυλληπτικά και έκαναν το πρώτο τους παιδί σε μεγαλύτερη ηλικία.

3) οι ασθενείς χρησιμοποιούσαν πολυβιταμινούχα συμπληρώματα περισσότερο σε σχέση με τα άτομα της ομάδας ελέγχου.

4) Η ανάλυση των νοσημάτων της παιδικής ηλικίας αποκάλυψε ότι ορισμένες ιογενείς λοιμώξεις, όπως η ερυθρά, η ανεμοβλογιά και ο απλός έρπης ήταν λιγότερο συχνές σε ασθενείς με ΣΚΠ από ότι στους μάρτυρες, ενώ η οξεία γαστρεντερίτιδα ήταν πιο κοινή. Επιπλέον, χρόνιες παθήσεις, όπως η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, οι χρόνιες πάθησεις του εντέρου, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και η ακμή ήταν λιγότερο συχνές στους ασθενείς με ΣΚΠ από τους μάρτυρες.

Η μελέτη διήρκησε 4 χρόνια και υποστηρίχθηκε από τον Σύνδεσμο Υποστήριξης της Νευρολογικής Κλινικής “ΕΥ ΖΕΙΝ”.

Της Άννας Κωνσταντουλάκη

Ο ρόλος της ψυχοθεραπείας στην σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ)

Η δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος παίζει καθοριστικό ρόλο στην ΣΚΠ. Η δυσλειτουργία αυτή οφείλεται σε γεννητικούς και σε επίκτητους παράγοντες.
Ο γεννητικός παράγοντας οφείλεται σε πρόβλημα του DNA (γεννητικού υλικού) και προς το παρόν δεν υπάρχει τρόπος επιδιόρθωσής του (στο μέλλον γίνεται λόγος για γονιδιακή θεραπεία).
Οι επίκτητοι παράγοντες είναι:
1) περιβαλλοντολογικοί
Θα πρέπει να υπάρχει κάποιος παράγοντας στο περιβάλλον ο οποίος προκαλεί την ανώμαλη αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος. Κατά πολλούς πρόκειται για κάποιον ιό.
2) η ψυχολογική διάθεση
Το ανοσοποιητικό σύστημα δυσλειτουργεί κυρίως όταν η ψυχολογική μας διάθεση είναι επιβαρημένη. Στις περισσότερες περιπτώσεις η πρώτη εκδήλωση της νόσου είναι μετά από μια ‘μεγάλη στενοχώρια’ ή μετά από μια περίοδο μεγάλου ψυχοσωματικού stress.
Επίσης, οι υποτροπές (ώσεις) της νόσου ή η επιδείνωσή της, συμβαίνουν σε δύσκολες ψυχολογικά περιόδους.
Αντίθετα, η βελτίωση της ψυχολογικής διάθεσης επιφέρει την βελτίωση των συμπτωμάτων και της πορείας της νόσου. Για τον λόγο αυτό η επιτυχία πολλών θεραπειών εξαρτάται κατά πολύ από το λεγόμενο ‘φαινόμενο placebo’ δηλ. Το θεραπευτικό αποτέλεσμα δεν εξαρτάται από το φάρμακο, αλλά από την βελτίωση της ψυχολογικής διάθεσης του ασθενούς!
Με απλά λόγια, αν ο ασθενής πιστέψει πως το φάρμακο θα τον κάνει καλά τότε βελτιώνεται ακόμη και αν αυτό που παίρνει δεν έχει κανένα φαρμακευτικό αποτέλεσμα! Ακόμη και σε περιπτώσεις εγκεκριμένων θεραπευτικών αγωγών το αποτέλεσμα είναι πολύ καλύτερο αν βελτιωθεί και η ψυχολογική διάθεση του ασθενούς. Δηλ. Αν ο γιατρός πείσει τον ασθενή πως θα τον κάνει καλά θα έχει πολύ καλύτερο αποτέλεσμα (προσωρινά!) από τον γιατρό που εκφράζεται με το ‘ίσως’ και ‘θα δούμε’. Ακόμη, πολύ συχνά ο γιατρός που ζητά 1000 ευρώ αμοιβή έχει καλύτερα αποτελέσματα από τον γιατρό που ζητά 50 αμοιβή, λόγω της εμπιστοσύνης που εμπνέει ο πρώτος! Βέβαια η βελτίωση για την οποία μιλάμε δεν είναι μόνιμη αλλά προσωρινή, εφ’ όσον ο γεννητικός παράγοντας παραμένει και θα παραμένει για ολόκληρη την ζωή του ασθενούς.
Συνεπώς τίθενται ερωτήματα ηθικής τάξης για την αντιμετώπιση του ασθενούς με ΣΚΠ: o γιατρός οφείλει να πει ότι πρόκειται για ένα σοβαρό και ανίατο πρόβλημα με συνέπεια την επιβάρυνση της ψυχολογικής κατάστασης του ασθενούς, ή να του ‘πουλάει παραμύθια’ ώστε ο ασθενής να βελτιωθεί ψυχολογικά και συνεπώς σωματικά;
Η απάντηση βρίσκεται κάπου στη μέση: η αντιμετώπιση θα πρέπει να είναι τέτοια ώστε ο ασθενής να μην επιβαρυνθεί ψυχολογικά αλλά ούτε να ‘παραμυθιάζεται’ ή να γίνεται αντικείμενο οικονομικής εκμετάλλευσης. Θα πρέπει να εξεταστεί προσεκτικά η περίπτωσή του και να του προταθεί η καταλληλότερη θεραπευτική αντιμετώπιση.
Για να γίνει αυτό είναι απαραίτητη η συμβολή έμπειρου ψυχολόγου ο οποίος θα αναλάβει την παρακολούθηση του ασθενούς ώστε να προλαμβάνονται καταστάσεις που θα μπορούσαν να επιβαρύνουν ιδιαίτερα την ψυχολογική του διάθεση. Επίσης, θα τον υποστηρίζει σε θέματα θεραπευτικής αγωγής ώστε αυτή καθ’ αυτή η θεραπεία να μην τον επιβαρύνει ψυχολογικά. Φυσικά θα πρέπει να του μάθει να ζει με το πρόβλημά του χωρίς αυτό να τον επηρεάζει περισσότερο από όσο θα έπρεπε.
Από την προσωπική μου εμπειρία οι ασθενείς με ΣΚΠ που δέχονται να παρακολουθούνται από ψυχολόγο, έχουν πολύ καλύτερη κλινική πορεία από εκείνους που το απορρίπτουν. Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις ασθενών με καλοήθη πορεία, δηλ. η συμπτωματολογία και η αναπηρία που προκαλείται από την ΣΚΠ είναι ασήμαντη μετά από αρκετά χρόνια παρακολούθησης. Φυσικά δεν είναι όλοι οι ασθενείς ίδιοι και οποιοδήποτε συμπέρασμα δεν θα πρέπει να γενικεύεται, αλλά δεν χωρεί αμφιβολία ότι πρόκειται για ψυχοσωματικό νόσημα στο οποίο η ψυχολογική διάθεση παίζει πρωτεύοντα ρόλο.

 γράφει ο νευρολόγος Γ. Καπαρός,

Νέα δεδομένα για τη μείωση της φλεγμονής στη Σκλήρυνση κατά Πλάκας

Ένα ακόμη βήμα για τον έλεγχο της φλεγμονή στην σκλήρυνση κατά πλάκας

Ένας ερευνητής του Πανεπιστημίου της Αδελαΐδας δημοσιεύει αποτελέσματα που υποδεικνύουν έναν πιθανό νέο μηχανισμό στον έλεγχο της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας (ΣκΠ) 
Το έργο του Dr Iain Comerford από τη Σχολή του Πανεπιστημίου της Μοριακής Βιοϊατρικής Επιστήμης στοχεύει στην κατανόηση του τρόπου που ειδικά ένζυμα σε κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος ρυθμίζουν την ενεργοποίηση και την κίνηση των κυττάρων του ανοσοποιητικού. Μαζί με τους συναδέλφους του, δηλαδή τον καθηγητή Shaun McColl και τους διδακτορικούς φοιτητές Wendel Litchfield και Ervin Kara, επικεντρώθηκε σε ένα μόριο γνωστό ως PI3Kγ, το οποίο εμπλέκεται στην ενεργοποίηση και την κίνηση των λευκών αιμοσφαιρίων.

Υπάρχει ήδη παγκόσμιο ενδιαφέρον για τη σχέση του PI3Kγ με άλλες ανθρώπινες φλεγμονώδεις παθήσεις, όπως ο διαβήτης και η ρευματοειδής αρθρίτιδα, και η μελέτη μας συνδέει το μόριο αυτό και με τη ΣκΠ, είπε ο Δρ Comerford, ο οποίος είναι συνεργάτης του Multiple Sclerosis Research Australia στο πανεπιστήμιο της Αδελαΐδας.

Η ομάδα έδειξε ότι μια γενετική τροποποίηση, η οποία αφαιρεί αυτό το συγκεκριμένο μόριο, είχε ως αποτέλεσμα την υψηλή αντίσταση στην ανάπτυξη της ΕΑΕ και συνεπώς προστάτευε από την βλάβη του νευρικού συστήματος, τυπικό σύμπτωμα της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Όταν το μόριο είναι παρόν, είναι εμφανής σοβαρή βλάβη στη μονωτική μυελίνη του κεντρικού νευρικό συστήματος, με αποτέλεσμα την φλεγμονή στο νωτιαίο μυελό και την απώλεια της μυελίνης.
Σε συνέχεια αυτού του αποτελέσματος, η ομάδα χρησιμοποίησε ένα ενεργό φάρμακο που λαμβάνεται από το στόμα, που αναστέλλει τη δραστηριότητα του μορίου PI3Kγ με τις πρώτες ενδείξεις της έναρξης της νόσου. Το φάρμακο κατέστειλε επίσης την ανάπτυξη της ΕΑΕ και ανέστρεψε τα κλινικά σημεία της νόσου. 

Τα αποτελέσματά μας μέχρι τώρα ήταν πολύ ελπιδοφόρα, είπε ο Δρ Comerford. Έχουμε δείξει ότι αποκλείοντας την PI3Kγ, μπορούμε να μειώσουμε την ενεργοποίηση των αυτο-αντιδραστικών κύτταρων του ανοσοποιητικού συστήματος, να μειώσουμε την απελευθέρωση της μορίων που επάγουν τη φλεγμονή από τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, και επίσης να καταλήξουμε σε μια δραματική μείωση στην κίνηση των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος μέσα στο κεντρικό νευρικό σύστημα

Η ελπίδα μας είναι ότι οι μελλοντικές θεραπείες για την ΣκΠ θα μπορούσαν να στοχεύσουν αυτό το μόριο, το οποίο θα μπορούσε πολύ συγκεκριμένα να αμβλύνει τις καταστροφικές φλεγμονές στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Θα είναι ζωτικής σημασίας να καθοριστεί αν η στοχοποίηση αυτών των μορίων είναι ένας ασφαλής και αποτελεσματικός τρόπος για τη θεραπεία της νόσου, στους ανθρώπους, είπε ο Δρ Comerford.
Το ένζυμο αυτό έχει εμπλακεί και σε περιπτώσεις εντερικής φλεγμονής ενώ είναι ήδη γνωστό ότι στις περισσότερες περιπτώσεις ατόμων με ΣκΠ, συνυπάρχουν και γαστρεντερικές δυσλειτουργίες. Επιπλέον, (και από μετρήσεις του Εργαστηρίου μας) γνωρίζουμε ότι οι περιβαλλοντικές τοξίνες παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην επιδείνωση των συμπτωμάτων της νόσου.

Ποιος είναι ο ρόλος της Φυσικοθεραπείας στην ΣΚΠ

Στην πολλαπλή σκλήρυνση συχνά παρατηρείται μία σταδιακή έκπτωση της κινητικής ικανότητας του ατόμου. Έτσι μπορούν να εμφανιστούν σημεία μυϊκής αδυναμίας, κόπωση και διαταραχές συντονισμού. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο ασθενής μπορεί να παρουσιάζει εμφανείς δυσκολίες στην πραγματοποίηση καθημερινών δραστηριοτήτων όπως η ορθοστάτιση, η βάδιση, η προσωπική υγιεινή κ.ο.κ.

Ο πρωταρχικός ρόλος της φυσικοθεραπείας είναι να διασφαλίσει το καλύτερο δυνατό επίπεδο κινητικότητας του ατόμου. Ασθενείς οι οποίοι δραστηριοποιούνται κατάλληλα υπό τις οδηγίες του θεραπευτή διατηρούν το υψηλότερο δυνατό επίπεδο μυϊκής αντοχής και νευρομυϊκού συντονισμού. Παράλληλα, ο θεραπευτής θα αναζητήσει τις καλύτερες δυνατές λύσεις για την ασφαλή και αποτελεσματική περαίωση των καθημερινών δραστηριοτήτων του ασθενή (όπως βάδιση, μεταφορά, προσωπική υγιεινή, σίτιση, χρήση συσκευών)
Πότε πρέπει να αρχίσει η φυσικοθεραπεία και πόσο συχνά πρέπει να γίνεται? Η φυσικοθεραπεία μπορεί να αρχίσει ακόμα και σε πρώιμα στάδια έτσι ώστε να σχεδιαστεί ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα ασκήσεων που θα βελτιστοποιήσει τις κινητικές ικανότητες του ασθενή. Η συχνότητα της θεραπείας μεταβάλλεται ανάλογα με τους στόχους που έχουν τεθεί από κοινού μεταξύ ασθενή και θεραπευτή και θεράποντα ιατρού, καθώς και από τα επίπεδα φυσικής κατάστασης του ασθενή. Σε πρώιμα στάδια η θεραπεία πραγματοποιείται αραιά κυρίως μέσω του καταρτισμού ενός προγράμματος ασκήσεων όπου ο ασθενής θα πρέπει να δραστηριοποιείται στο σπίτι του.

Μορφές Σκλήρυνσης κατά Πλάκας και διάγνωση της Πρωτοπαθούς Προϊούσας

Η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας (ΣΚΠ) είναι μία πολύπλοκη ασθένεια. Τα συμπτώματα μπορεί να μην είναι ευδιάκριτα, ειδικά στα πρώιμα στάδια, και διαφέρουν από άτομο σε άτομο, κάτι που περιπλέκει τη διάγνωση και κάθε περίπτωση χρήζει διαφορετικής αντιμετώπισης. Πολύ συχνά επίσης, κάποιοι ασθενείς δεν γνωρίζουν πολλά για το στάδιο ή τον τύπο ΣΚΠ που έχουν ή πότε και γιατί πρέπει να επισκέπτονται τον γιατρό τους.

Τύποι ΣΚΠ:


Οι κυριότεροι τύποι είναι οι εξής: Υποτροπιάζουσα/Διαλείπουσα, Πρωτοπαθής Προϊούσα και Προοδευτική Υποτροπιάζουσα. Αξίζει να σημειωθεί πως μερικές φορές αναφερόμαστε στον όρο Δευτεροπαθής Προϊούσα ΣΚΠ, αλλά στην πραγματικότητα είναι η τελευταία φάση της Υποτροπιάζουσας/Διαλείπουσας.

Η Υποτροπιάζουσα/Διαλείπουσα ΣΚΠ είναι ο πιο κοινός τύπος σε ποσοστό 85% του συνόλου των ασθενών. Χαρακτηρίζεται από υποτροπές (ή «ώσεις») κατά την διάρκεια των οποίων ο άνθρωπος βιώνει οξεία νευρολογική δυσλειτουργία, είτε με νέα συμπτώματα είτε με τα ήδη υπάρχοντα να γίνονται πιο σοβαρά. Οι υποτροπές ακολουθούνται από υφέσεις, οι οποίες είναι περίοδοι χωρίς εμφανή συμπτώματα. Η υποτροπή ορίζεται ως ένα νέο ή επαναλαμβανόμενο νευρολογικό σύμπτωμα που εμφανίζεται συνεχόμενα για 24 έως 48 ώρες χωρίς βελτίωση. Διαρκούν συνήθως μέρες έως και βδομάδες πριν να φτάσουν στο ζενίθ και να υποχωρήσουν μερικώς ή ολικώς. Η διάρκεια και η ανάκαμψη εξαρτώνται από την σοβαρότητα της έξαρσης, από το πόσο σύντομα αντιμετωπίστηκε και από το στάδιο της ασθένειας. Οι υποτροπές πρέπει να αναφέρονται στον θεράποντα γιατρό μόλις αναγνωριστούν, καθώς η κατάλληλη θεραπεία μπορεί να μειώσει κάποια μη αναστρέψιμη βλάβη. Οι υποτροπές δεν θα πρέπει να συγχέονται με το φαινόμενο Uhthoff («ψευδοώσεις»), το οποίο μπορεί να περιγραφεί ως μία επανάληψη νευρολογικών συμπτωμάτων εξαιτίας μιας προσωρινής αύξησης της θερμοκρασίας του σώματος, είτε από εξωτερική πηγή (καιρικές συνθήκες) είτε από εσωτερική (άσκηση, πυρετός). Η αύξηση της θερμοκρασίας μειώνει την ταχύτητα των νευρικών σημάτων στον εγκέφαλο και τη σπονδυλική στήλη, κάνοντας παλιά συμπτώματα να επανεμφανιστούν. Συνήθως αυτά υποχωρούν αφού πέσει η θερμοκρασία και ξεκουραστεί ο ασθενής. Είναι επίσης σημαντικό να θυμόμαστε ότι τα νευρολογικά συμπτώματα μπορεί να χειροτερέψουν εξαιτίας της κούρασης, του στρες, της σωματικής άσκησης και της παρουσίας μολύνσεων. Μπορεί να μην είναι πάντα εύκολο, αλλά όσοι έχουν ΣΚΠ θα πρέπει να μάθουν να ξεχωρίζουν τις υποτροπές από τις ψευδο-ώσεις.
H Προοδευτική Υποτροπιάζουσα είναι ο λιγότερο κοινός τύπος ΣΚΠ, επηρεάζοντας ένα 5% του συνόλου των ασθενών. Χαρακτηρίζεται από μία αρχική πορεία που μοιάζει πολύ με την Πρωτοπαθή Προϊούσα ΣΚΠ, αλλά με μία ή περισσότερες επάλληλες υποτροπές, που εμφανίζονται κατά το προχωρημένο στάδιο της ασθένειας.
H Πρωτοπαθής Προϊούσα επηρεάζει το 15% των ασθενών με ΣΚΠ. Αυτός ο τύπος χαρακτηρίζεται από αργή συσσώρευση νευρολογικής αναπηρίας, χωρίς οξείες «επιθέσεις» νευρολογικών δυσλειτουργιών. Τα πιο κοινά συμπτώματα είναι η αδυναμία και η ακαμψία των ποδιών και η δυσκολία στο περπάτημα – κάτι που χειροτερεύει μετά από 1-2 χρόνια. Συνήθως υπάρχει και συνύπαρξη ουρολογικών συμπτωμάτων, όπως συχνοουρία και ακράτεια. Οι ασθενείς μπορεί επίσης να βιώσουν κούραση, προβλήματα μνήμης και όρασης, καθώς και κατάθλιψη.
Όσοι έχουν πρωτοπαθή προϊούσα μορφή δύσκολα μπορούν να νιώσουν τις αλλαγές από μέρα σε μέρα. Συνήθως συγκρίνουν την κατάστασή τους από χρόνο σε χρόνο. Εκεί είναι ολοφάνερο τί μπορούν ακόμα να κάνουν και τί όχι. Το πόσο γρήγορα επιβαρύνεται ο οργανισμός εξαιτίας της ΣΚΠ ποικίλει ανάμεσα στους ασθενείς και είναι εντυπωσιακό πως και τα αποτελέσματα των ερευνών διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους.
 Παθολογία

Η ΣΚΠ είναι μία χρόνια, αυτοάνοση διαταραχή που προσβάλλει τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό δημιουργώντας τοπικές περιοχές φλεγμονών που ονομάζονται «πλάκες». Ενεργές είναι συνήθως οι νέες (οξείες) πλάκες, αλλά μπορεί να επανενεργοποιηθούν και οι παλιές (χρόνιες).
Οι διαφορά μεταξύ των οξείων και των χρόνιων είναι ο βαθμός της φλεγμονής που υπάρχει, κάτι που μπορεί να διαπιστωθεί με μαγνητική. Οι νέες πλάκες μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα, μπορεί και όχι. Στην πρώτη περίπτωση τα συμπτώματα μπορεί να προκαλέσουν επιδείνωση, μπορεί όμως να’ναι και σιωπηλά. Ο βαθμός της μόνιμης βλάβης που προκαλεί μία νέα πλάκα καθορίζει τον βαθμό της ανάκαμψης του οργανισμού από την υποτροπή.
Σχεδόν όλες οι νέες πλάκες μετατρέπονται σε χρόνιες και συσσωρεύονται καθ’ όλη τη διάρκεια της νόσου. Αν και ο αριθμός των πλακών δεν συσχετίζεται με τον αριθμό των υποτροπών, σχετίζεται όμως με την εξέλιξη της αναπηρίας. Οι οξείες-ενεργές πλάκες δεν είναι τόσο κοινές στην Πρωτοπαθή και Δευτεροπαθή Προϊούσα, όσο στην Υποτροπιάζουσα/Διαλείπουσα.

Διάγνωση Πρωτοπαθούς Προϊούσας ΣΚΠ

Η διάγνωση της Πρωτοπαθούς Προϊούσας ΣΚΠ δεν είναι εύκολη υπόθεση. Πρέπει να καταγραφούν τα συμπτώματα του ασθενούς και το πώς εξελίχθηκαν μέσα στον χρόνο. Επίσης, τα μέλη της οικογένειας είναι αξιόπιστη πηγή πληροφοριών για το ιστορικό ως παρατηρητές. Παράλληλα, η διάγνωση θα πρέπει να ενισχυθεί με μαγνητικές εγκεφάλου και σπονδυλικής στήλης ή περαιτέρω tests. Το 2001 μία ομάδα ειδικών διευκρίνισε τα κριτήρια με τα οποία γίνεται διάγνωση για ΣΚΠ και τα αναθεώρησαν το 2005.
Η Πρωτοπαθής Προϊούσα ΣΚΠ χαρακτηρίζεται από προοδευτικά νευρολογικά συμπτώματα χωρίς οξεία επεισόδια και τουλάχιστον δύο από τα παρακάτω:

1. Μαγνητική εγκεφάλου με βλάβες τυπικές για ΣΚΠ
2. Μαγνητική σπονδυλικής στήλης με βλάβες τυπικές για ΣΚΠ
3. Θετική οσφυϊκή παρακέντηση

Οι άνθρωποι με Πρωτοπαθή Προϊούσα ΣΚΠ τείνουν να έχουν λιγότερες βλάβες (πλάκες) στον εγκέφαλο από ό,τι οι άνθρωποι με Υποτροπιάζουσα/Διαλείπουσα ΣΚΠ, ενώ έχουν περισσότερες στον νωτιαίο μυελό. Επίσης, έχουν λιγότερες «ενεργές» πλάκες, άρα λιγότερες φλεγμονές. Αυτές οι διαφορές καθιστούν πιο δύσκολη τη διάγνωση της Πρωτοπαθούς Προϊούσας. Ευτυχώς, υπάρχουν πολλές στρατηγικές που βοηθούν τους ασθενείς να χειριστούν τα συμπτώματά τους και να παραμείνουν δραστήριοι και παραγωγικοί.
Πηγή: spinalcord.org
Απόδοση στα ελληνικά: Θάλεια Κιούση

Πόνος και σκλήρυνση κατά πλάκας

Ενώ η ΣΚΠ θεωρείται μία νόσος που δεν σχετίζεται άμεσα με τον πόνο, παρ΄ αυτά το 50% των ασθενών ταλαιπωρείται από επώδυνα σύνδρομα. Μάλλον είναι το αποτέλεσμα αυτών που καλούνται "βραχέα κυκλώματα" στις οδούς που διακινούν τις αισθητικές διεγέρσεις μεταξύ του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού.
Η νευραλγία του τριδύμου είναι ένας έντονος και βασανιστικός πόνος στο πρόσωπο, στην κατανομή των κλάδων του νεύρου, που πολύ συχνά παρουσιάζεται στους σκληρυντικούς ασθενείς. Η θεραπεία με την καρβαμαζεπίνη (Tegretol) δίνει εξαιρετικά αποτελέσματα. Για να αποφευχθούν ανεπιθύμητες ενέργειες του φαρμάκου η θεραπεία ξεκινάει με χαμηλές δόσεις και σταδιακή αύξηση μέχρι να επιτύχουμε ικανοποιητικά αποτελέσματα. Δεν πρέπει να αμελείται η παρακολούθηση των λευκών αιμοσφαιρίων του αίματος και η ηπατική λειτουργία. Άλλα φάρμακα που χρησιμοποιούνται είναι η φαινυτοΐνη (Epanutin) με παρόμοια της καρβαμαζεπίνης δράση αλλά όχι τόσο ικανοποιητικά αποτελέσματα, η γκαμπαπεντίνη (Neurontin) που δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες ανεπιθύμητες ενέργειες πέραν της καταστολής στην αρχή της θεραπείας, η αμιτρυπτιλίνη (Saroten) τρικυκλικό αντικαταθληπτικό συνήθως σε συνδιασμό με την καρβαμαζεπίνη και η μπακλοφένη (Lioresal) που χορηγείται συνήθως για την σπαστικότητα. Εάν αποτύχουν οι φαρμακευτικές προσεγγίσεις επιχειρείται νευροχειρουργική αντιμετώπιση που μπορεί να περιορίσει τον πόνο και να αφήσει λιγότερο ενοχλητικές δυσαισθησίες.
Ο κυρίαρχος τύπος πόνου στην ΣΚΠ είναι ο καυστικός-διαξιφιστικός πόνος που συνήθως παρουσιάζεται στα άκρα αλλά όχι σπάνια και στον κορμό και χαρακτηρίζεατι σαν δυσαισθησίες. Η ίδια φαρμακευτική αγωγή ακολουθείται όπως και στην τριδυμαλγία αλλά με όχι τόσο καλά αποτελέσματα. Μερικές φορές χρησιμοποιείται ηλεκτρική διέγερση τοπικά στην περιοχή που παρουσιάζεται ο πόνος για την ανακούφισή του αλλά συχνά προκαλείται το αντίθετο αποτέλεσμα με επίταση του πόνου και γι΄ αυτό δεν συνιστάται.
Φάρμακα ηρεμιστικά ή αντικαταθλιπτικά αρκετές φορές βοηθούν αλλάζοντας την "μετάφραση" του μυνήματος που σχετίζεται με τον πόνο και με προσεχτική επιλογή του φαρμάκου και της δόσης ο ασθενής μπορεί να ανακουφισθεί. Άλλες μέθοδοι όπως biofeedback, βελονισμός και ομοιοπαθητική μπορούν να βοηθήσουν σε μερικές περιπτώσεις.
Ο πόνος είναι ένα σύμπτωμα που όσο παραμένει τόσο γίνεται εντονότερο. Κοινά αναλγητικά όπως ασπιρίνη, κωδεΐνη και ναρκωτικά αναλγητικά δεν έχουν αποτέλεσμα γιατί η πηγή του πόνου δεν είναι αυτή που παρατηρείται στο τραύμα. Τα αναλγητικά αυτά όχι μόνο πρέπει να αποφεύγονται λόγω της μη αποτελεσματικότητας αλλά και λόγω της εξάρτησης που παρουσιάζεται.
Η οσφυαλγία είναι από τα συνηθέστερα συμπτώματα που αντιμετωπίζονται από τους νευρολόγους και αρκετά συχνό και στους σκληρυντικούς ασθενείς. Η νόσος αυτή καθ΄αυτή δεν ευθύνεται άμεσα για τον πόνο όσο έμμεσα λόγω μη καλής στάσης και βάδισης. Τότε ο μεσοσπονδύλιος δίσκος μπορεί να προβάλλει και να πιέζει κάποιες ρίζες με αποτέλεσμα πόνο στην κατανομή των ριζών. Οπωσδήποτε πρέπει να αποφεύγονται τα βάρη, η απότομη στροφή του κορμού καθώς και το σκύψιμο. Με τις κινήσεις ερεθίζονται τα νωτιαία νεύρα και οι μυς στην σύστοιχη πλευρά παρουσιάζουν σπασμό. Σε έντονη και παρατεταμένη διέγερση του νεύρου ο πόνος εκτείνεται και πέραν της οσφύος προς το κάτω άκρο.
Βοηθητικά δρα στην οξεία φάση η ακινησία ενώ μετά την εξάλειψη του πόνου βοηθεί η κινησιοθεραπεία για την διόρθωση τυχόν προβλημάτων στην στάση και βάδιση, καθώς και για τη μείωση της σπαστικότητας. Τοπική αντιμετώπιση με αλοιφές αντιφλεγμονώδεις και μυοχαλαρωτικές καθώς και με υπερήχους συνήθως είναι αρκετά βοηθητικά. Αντιφλεγμονώδη φάρμακα υπάρχουν αρκετά π.χ. Voltaren, Brufen, Mesulid κ.λπ. πάντα μετά φαγητού ή με γαστροπροφύλαξη σε περίπτωση ιστορικού γαστρικού έλκους. Μυοχαλαρωτικά σκευάσματα επίσης υπάρχουν αρκετά π.χ. Muscoril, Sirdalud, Lioresal όπου προσοχή πρέπει να δωθεί στην δόση και στην σταδιακή αύξηση ώστε να μην παρατηρηθεί υπερβολικό αίσθημα καταβολής λόγω της μυοχάλασης.
Χειρισμοί στην περιοχή του νωτιαίου μυελού με απότομες στροφές, πιέσεις ή υπερεκτάσεις για να επανέλθει ο μεσοσπονδύλιος δίσκος στην θέση του πρέπει να αποφεύγονται γιατί συνήθως επιφέρουν τα αντίθετα αποτελέσματα και αρκετές φορές επιδεινώνουν την νευρολογική εικόνα του ασθενή. Ιδιαίτερα αυτοί οι χειρισμοί πρέπει να αποφεύγονται σε ασθενείς που παρουσιάζουν βαρεία οστεοπόρωση λόγω της μακροχρόνιας χρήσης κορτιζόνης.
Είναι πολύ σημαντικό να διευκρινιστεί η αιτία του πόνου. Σ΄ αυτήν την προσπάθεια πάντοτε χρειάζονται νευροακτινολογικές εξετάσεις και μόνο αν κριθεί άκρως απαραίτητο θα οδηγηθεί ο ασθενής στο χειρουργείο.
Μη φαρμακευτική αντιμετώπιση του πόνου
Ένα σύστημα ελέγχου του πόνου
Ο βαθμός αντίδρασης του κάθε ατόμου στον πόνο ποικίλλει σε πολύ μεγάλο βαθμό. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο μέρος στην ικανότητα του ίδιου του νευρικού συστήματος να ελέγχει την είσοδο των επώδυνων ερεθισμάτων μέσω ενός συστήματος αναλγησίας. Το σύστημα αυτό αποτελείται από τρία κύρια τμήματα

1. την περί τον υδραγωγό του Sylvius φαιά ουσία στον μέσο εγκέφαλο του εγκεφαλικού στελέχους
2. τους πυρήνες της ραφής στο κατώτερο τμήμα της γέφυρας και στο ανώτερο του προμήκη του εγκεφαλικού στελέχους απ΄ όπου οι ώσεις μεταδίδονται προς τις πλαγιοοπίσθιες δέσμες του νωτιαίου μυελού
3. Περιοχή των οπισθίων κεράτων του νωτιαίου μυελού.

Έτσι με την άμεση ή έμμεση ηλεκτρική διέγερση των περιοχών αυτών μπορεί να κατασταλεί ο πόνος. Η καταστολή αυτή πραγματοποιείται μέσω νευροδιαβιβαστικών ουσιών όπως είναι η σεροτονίνη, οι ενδορφίνες και εγκεφαλίνες. Τα τελευταία χρόνια ανακαλύφθηκε ότι ο εγκέφαλος παράγει ενδογενή οπιούχα. Περίπου δώδεκα οπιούχα έχουν βρεθεί έως τώρα σε διάφορα σημεία του νευρικού συστήματος που αποτελούν προϊόντα διάσπασης τριών μεγάλων προωτεϊνικών μοριών της προπιομελανοκορτίνης, της προεγκεφαλίνης και της προδυνορφίνης. Επιπλέον σε πολλά σημεία του εγκεφάλου αποδείχθηκε η παρουσία υποδοχέων για τα οπιούχα και ιδιαίτερα στις περιοχές του συστήματος αναλγησίας. Τα σημαντικότερα οπιούχα είναι η β-ενδορφίνη, η μετ-εγκεφαλίνη, η λευκίνη-εγκεφαλίνη και η δυνορφίνη. Η β-ενδορφίνη βρίσκεται στον υποθάλαμο και στην υπόφυση ενώ η δυνορφίνη αν και βρίσκεται σε ελάχιστα ποσά στο νευρικό σύστημα ασκεί 200 φορές ισχυρότερη αναλγητική δράση από αυτή που προκαλείται από έγχυση μορφίνης απευθείας μέσα στο κοιλιακό σύστημα του εγκεφάλου ή στον ιππουριδικό σάκο.
Ο ίδιος ο άνθρωπος μπορεί να κινητοποιήσει την παραγωγή των ενδογενών οπιούχων κάνοντας πράγματα που του προκαλούν ψυχική ευχαρίστηση και "ανάταση". Ο πολεμιστής που αγωνίζεται για την υπεράσπιση της πατρίδας του δεν θα αισθανθεί ακόμη και ισχυρότατους πόνους στην διάρκεια της μάχης, ο αθλητής που αγωνίζεται τον "καλό" αγώνα στην διάρκεια των αγώνων δεν θα νιώσει ακόμη και βαρειά τραύματα, ο μάρτυρας θα υπομείνει και τα σκληρότερα βασανιστήρια, μέσω της παραγωγής των ενδογενών οπιούχων. Όλες αυτές οι αναλγητικές ουσίες είναι που οδηγούν τον άνθρωπο σε ύψιστα ηθικά επιτεύγματα και παρουσιάζουν το μεγαλείο αυτού που αποκαλούμε "ψυχή".
Αναλγησία μέσω απτικών ερεθισμάτων
Ένας σημαντικός σταθμός στις προσπάθειες για τον έλεγχο του πόνου υπήρξε η ανακάλυψη ότι με την διέγερση μακρών αισθητικών νευρικών ινών που προέρχονται από απτικούς υποδοχείς μπορεί να επιτευχθεί καταστολή του πόνου στη δερματική περιοχή των υποδοχέων αλλά και σε άλλες περιοχές πολλά δερμοτόμια μακριά. Αυτή η λειτουργία ίσως οφείλεται σε ένα είδος τοπικής παράπλευρης αναστολής. Έτσι ερμηνεύεται γιατί απλοί χειρισμοί όπως εντριβή γύρω από αλγεινές περιοχές μπορεί να οδηγήσουν σε ανακούφιση του πόνου. Ο μηχανισμός αυτός καθώς και η σύγχρονη ψυχογενή κινητοποίηση των ενδογενών οπιούχων μπορεί να εξηγήσει μερικώς την αποτελεσματικότητα του βελονισμού στην αντιμετώπιση του πόνου.
Θεραπευτική αντιμετώπιση του πόνου με ηλεκτρικό ερεθισμό
Τα ηλεκτρόδια ερεθισμού τοποθετούνται σε ειδικά σημεία του δέρματος, είτε σε μερικές περιπτώσεις εμφυτεύονται σε σημεία πάνω από τον νωτιαίο μυελό για τον ερεθισμό των νωτιαίων αισθητικών δεσμών. Επίσης σε μερικούς ασθενείς τοποθετούνται στερεοτακτικά ηλεκτρόδια στους πυρήνες του οπτικού θαλάμου, στην περικοιλιακή περιοχή ή κοντά στον υδραγωγό. Στις περιπτώσεις αυτές ο ίδιος ο ασθενής μπορεί να ελέγχει το βαθμό του ηλεκτρικού ερεθισμού. Σε ορισμένες περιπτώσεις τα αποτελέσματα υπήρξαν θεαματικά και η αναλγησία διήρκεσε έως και 24 ώρες, βεβαίως με τους κινδύνους μίας χειρουργικής επέμβασης.
Η διακοπή των οδών του πόνου με χειρουργική επέμβαση
Σε περιπτώσεις που ο πόνος γίνεται πραγματικά βασανιστικός όπως σε περιπτώσεις καρκίνου οδηγούμαστε στην χειρουργική διατομή-καταστροφή των οδών του πόνου. Εάν ο πόνος προέρχεται από το κάτω τμήμα του σώματος, η χορδοτομή κατά την άνω θωρακική μοίρα του νωτιαίου μυελού συχνά προκαλεί ανακούφιση από τον πόνο για λίγες εβδομάδες έως λίγους μήνες. Αυτή επιτελείται με σχεδόν πλήρη διατομή του προσθιοπλάγιου τεταρτημορίου της αντίθετης με την πλευρά του πόνου πλευράς του νωτιαίου μυελού, με αποτέλεσμα τη διακοπή της προσθιοπλάγιας αισθητικής οδού.
Δυστυχώς όμως η χορδοτομή δεν είναι πάντοτε αποτελεσματική.
Πρώτον, γιατί πολλές ίνες υπεύθυνες για τον πόνο από τα ανώτερα τμήματα του σώματος δεν χιάζονται προς την αντίθετη πλευρά του νωτιαίου μυελού παρά μόνο μετά την είσοδό τους μέσα στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα αυτές οι ίνες να μην διατέμνονται με την χορδοτομή.
Δεύτερον, ο πόνος επανέρχεται μετά μερικούς μήνες, πιθανώς κατά ένα μέρος λόγω ενεργοποίησης άλλων οδών και κατά ένα μεγάλο μέρος γιατί ο συνδετικός ιστός που αναπτύσσεται στο σημείο της χορδοτομής διεγείρει τις ίνες που διατηρούνται ακόμη ανέπαφες. Ο καινούργιος αυτός πόνος συχνά είναι περισσότερο ενοχλητικός από τον αρχικό.
Μια άλλη χειρουργική επέμβαση για την αντιμετώπιση του πόνου είναι η καταστροφή των υπεύθυνων πυρήνων του οπτικού θαλάμου. Με αυτό τον τρόπο συχνά επιτυγχάνεται ανακούφιση από τον βραδύ βασανιστικό πόνο ενώ παραμένει ανέπαφη η ικανότητα για την αντίληψη του "ταχύ" πόνου που αποτελεί σημαντικό προστατευτικό μηχανισμό.
 ΕΥΦΡ. ΚΟΥΤΣΟΥΡΑΚΗ

---